KHNG GIAN CYBER

HI SA (HS)


V l do g khin NJ ti cyberspace (khng gian cyber) c th coi nh l mt NJ ti nng bng nht trong x hi M hin nay? Thin ti Jules Vern, mt nh vn ni ting vi nhng tc phm khoa hc gi tܪng nh 20,000 dm dܧi y bin, Mc tiu ch Hng..., v mi y tc phm Paris th k th 20 ca ng va ܮc pht gic v n hnh. Hu ht nhng vn NJ khoa hc trong tc phm ca ng NJu tr thnh s tht. Trong tc phm Paris th k 20 ng vit v h thng in thoi, h thng in th (fax)... Hn mܩi nm sau khi tc phm hon tt, h thng in thoi ra ǩi, v hn trm nm sau khng nhng h thng in th xut hin m cn rt ph thng trong ǩi sng hng ngy. Trong tc phm ny, ng vit ljn nhng ng dng ca nn khoa hc tn tin, nhng ng khng NJ cp ti vic dng k thut tn tin Nj vi phm lut php, hoc NJ cp ljn nhng kh khn ca lut php khi phi ng u vi nhng ti phm c tnh cht hi-tech. V ng khng ngh ljn vic ǥt tn cho mt th gii cyber. Cyberspace l mt khng gian ra sao? Cc bn chc cng khng tra kim ra ܮc trong t in.

Theo s ܧc on, c l ch ny ly t ch cybenetic v ch cerebrum m ra, ch cerebrum l mt danh t ch v mt b phn trong c ca chng ta, n c mt chc nng ti cao nht l iu khin tt c mi chuyn ca chng ta t suy ngh, t tܪng ljn mi hnh Ƕng. Cybernetic dng Nj ch ngnh khoa hc nghin cu v s iu khin c tnh cht thng minh (artificial intelligent), do s phi hp v p dng nhng phng thc hot Ƕng no b ca con ngܩi vo k thut in ton, n gn nh cerebrum nhng mang mt tnh cht nhn to v my mc hn. Thc ra nm 1982, nh vn William Gibson, ǥt ch ra ch cyberspace v khng c trong t in nn nhiu nh xut bn khng ng v vic dng ch ny, nhng ng Sterling gip ng nh ngha ch ny. Cyberspace l mt khng gian gia ni tip nhng ܩng dy in thoi, ni lm trung gian cho tt c u dy mi nh ca mi chuyn gia con ngܩi v con ngܩi, nhng n khng c tnh cht hin hu. Mi iu khin cho tt c nhng tng giao ny ܮc coi l mt phn ca th gii ny.

Ngy nay ch cyberspace (khng gian cyber) khng nhng ph thng m cn l mt NJ ti hp dn. Thi th gii ny c v ch bao quanh h thng in thoi. Nhng cng ngy th gii v x hi loi ngܩi cng pht trin, Nj cung ng cho s bnh trܧng ny, nn khoa hc k thut cng ܮc ci tin theo nhu cu ca cuc sng. ng thi k thut in ton cng tn tin, v ܮc p dng vo ǩi sng. Tt c cc tin nghi in ton ܮc gia tng v ph bin trong mi tng lp. Mi d kin trao ǰi gia nhng my in ton ca nh bng (bank), hoc cc my in ton trong gung my x hi, ܮc truyn qua nhng h thng kinh lc in t (electronic network) ǥc bit Nj trnh s xm nhp v nhiu lon ca ngܩi khc.

Ngy nay my in ton c nhn cng thng dng trong mi tng lp, cc dch v c tnh cht tnh ton, lu tr v thuyn chuyn mi d kin NJu qua cc h thng in t. K thut in thoi vin thng (cellular phone). H thng vin thng qua v tinh nhn to (sattelite) .v.v.. Th gii cyberspace, mt ln na li chuyn mnh bin dng, th gii ny khng cn ch loanh quanh h thng in thoi xa m thi. Th gii cyberspace cng tr nn phc tp v pht trin rng ln hn trong mi lnh vc, n bao gm tt c mng lܧi vin thng, truyn tin, h thng h s, hnh nh... tt c NJu trong v i qua th gii ny. N bao gm tt c cc tng giao trong n nhng chnh n li khng c s hin hu tht s. Va ri HS mi trnh by s qua v s hnh thnh ca th gii cyber, v xut x ca ch cyberspace (khng gian cyber), HS s a ra mt vi th d v s p dng h thng in ton trong lnh vc gn nh thit yu trong x hi hin i.

Cybermoney. Trong ǩi sng hng ngy ca chng ta, c l tin bc l iu m chng ta ai cng lo lng, v tnh ton hng ngy. Vi tin ho ca vn minh loi ngܩi, h thng tin bc ra ǩi Nj tin cho vic mua bn v trao ǰi. K ljn h thng tn dng nh check, credit card... nhng tt c phi i qua h thng k ton rt phc tp, nhng nh k thut in t cng vic ny tr nn d dng v chnh xc. H thng network ca cc my in t gip vic trao ǰi cc d kin gia cc nh bank khin s lun lu ca tin bc qua h thng tn dng cng nhanh chng v tin li. Nu cc bn c my in t c nhn v h thng modem, cc bn c th lin lc trc tip vi my in t ca nh bank Nj kim sot cng (acount) ca mnh, hoc tr tin trc tip qua mt cng khc. Ngy nay vic dng electronic banking nhiu hng thng mi c th mua hng trc tip v s trao ǰi rt l lng v d dng. Nhng c nhiu tay hacker li dng ti ph v h thng ny Nj n cp tin mt acount khc, hoc lng on h thng tn dng ca ngn hng hoc ca ngܩi m h mun ph.

Trong tng lai gn mt h thng cybermoney ܮc nghin cu v ang th nghim, mt electronic card ܮc gi l Digicash, n cha tt c cc d kin v s tin trong account ca bn, mi ln bn dng Nj tr tin, n s chuyn v acount ca bn v kim sot Nj bn khng dng qu s tin bn c. H thng ny rt mi, v n dng mt k thut encryption ǥc bit Nj trnh k dm ng ca k khc. H thng encryption ny l mt cch bin ch thnh nhng k hiu khc (coding) bn phi dng mt phng php ǥc bit ǰi li thnh nhng d kin nguyn dng c (decoding), nhng HS tin rng sm mun cc tay hacker c th cng s kim ra ܮc cch gi mo cybermoney card ny Nj lng on th trܩng, v n cp tin ca bn, v vi bt c mt h thng bin ch no trn phng din ton hc n l mt phng trnh bin ǰi (transform equation) th n cng c mt phng trnh i ngܮc (inverse equation), phng trnh ny chnh l phng trnh ܮc dng Nj bin nhng d kin ca dng bin ch tr li dng nguyn thy. Ch c vn NJ l nhanh hay chm ty vo s thng minh v nhn ra ܮc dng bin ca phng trnh hay khng.

Cybermarketing. Trong th trܩng kinh t M, vic qung b nhng mn hng hoc nghin cu v nhng mt hng hin ti Nj d tnh v mt hng trong tng lai rt quan trng (M gi l marketing). Ngy xa, cc nh marketing phi i ly nhng t qung co v thng k ca tng mn hng Nj phn tch v nghin cu th trܩng. Ngy nay, h ch cn c b my in ton c nhn c trang b h thng modem, Nj ni tip v h thng kinh lc in t (electronic network). H c th tra cu bt c d kin g v mn hng, v dng my in ton v cc phng trnh thng k cng nh ܧc on v th trܩng trong tng lai gn.

Cybermarket. Ngy nay, rt nhiu hng thit lp h thng mua bn trc tip qua h thng kinh lc in t ny. Va tin li, nhanh chng li ǫ tn tin v hu hiu hn. Hng khng phi tr tin ca tim, nhn vin bn hng, bn c th xem xt v nghin cu v mn hng qua hnh nh, video Nj quyt nh, sau bn s ǥt mua trc tip. Vi cch ny rt li cho cc dch v thng mi nh, cc hng nh. Cn cc bn l ngܩi mua cng c li l gi thp, nhng bt li l khng xt ܮc phm cht (quality) ca mn hng trܧc khi mua.

Cybersex. Nhng mn hng mang tnh cht tnh dc cng theo tin ho khoa hc, bn c th mua bn ǰi chc phim, nh con heo, dng c tnh dc .v.v.. trong h thng kinh lc in t. Gn y gii lut php ang d tr khng bit c nn ra b lut cm nhng g c tnh cht con heo ny qua li trong khng gian cyber. H va nu ra l b nhm ngܩi thch giao du trong th gii cyber cc lc phn i. D cho o lut ny c tung ra, HS ngh cng kh kim sot v thc hin. Hnh nh vn NJ con heo qua vin thng ch c kht khe M thi, trong khi u chu rt phng khong v t do, cn chu cng bt u lng lo. H thng kinh lc in t ny i khp th gii nh vy lm sao ngn chn ܮc.

Trong tng lai, ǩi sng ca chng ta c th ging nh trong statrek vy. Cc h thng vin thng s tr thnh mt dng c thng thܩng v cn thit nh xe hi vy. Thm vo d n Super highway, mt h thng kinh lc in t ti tn khi hon thnh s thay ǰi tt c cch chng ta giao dch, cng nh cuc sng hng ngy ca chng ta. Tt c nhng s thay ǰi ny NJu ty thuc vo k thut ti tn trong th gii cyberspace. Cu hi l ai c ܮc cha kho Nj m nhng ca ng ca cc h thng khc nhau trong th gii ny? L d nhin mi ngܩi c mt cha kho cho mnh, v c th giao du trong th gii ny, nhng chng ta s phi tn trng lut l ca n. Tuy nhin cng s c nhng ngܩi t ch cho mnh mt cha kho master Nj c th xm nhp v bt c mt h thng no, v h s vi phm mi lut l, h s l nhng k sng ngoi vng lut php trong th gii cyber cng nh th gii hin hu nhng ai s l ngܩi truy n ܮc nhng tay phm php ny. V th n tr thnh mt vn NJ nng hi nht ca thi i, NJ ti tho lun gay cn cho mi gii. Bn nhn thy tm mc quan trng ca khng gian cyber trong tng lai cha?


Go back to VIET Magazine 406 Home Page