SHARON CHURCHER v CHESTER STERN
Bn dch ca LTS ti Canada
Tin c bit ca T hp bo ch Sun s ra ngy ch nht March 26, 1995.
Ln u tin th gii bit ljn Phan Th Kim Phc, lc ch vng chy khi m chy do bom napalm gy ra l mt trong nhng bc nh ng ghi nh nht trong cuc chin Vit Nam. Cng chnh bc nh ny em s gh tm chin tranh vo tn cc gia nh Bc M. Gi y, 20 nm sau, ch c mt ti thnh ph Toronto (tnh bang Ontario, Canada, ngܩi dch ch), c mt con v ang c tm qun d vng.
i vi hng xm lng ging thuc khu vc lao Ƕng Toronto, ch cng ging nh mi ngܩi m tr trung khc, m thm v d dt. Nhng trܧc mt th gii, ch vnh vin tr thnh biu tܮng ca con ngܩi gia s tn bo phi l, gia s mc m ljn man di ca cuc chin Vit Nam.
Thng ti s y 20 nm trn chnh thc chm dt hot Ƕng qun s mt cch v vng ca ngܩi M ti Vit Nam. Thng 4, 1975, Si Gn tht th ri vo tay cng sn. Nhiu ngn sinh linh dit vong. C mt th h tr ca ngܩi M b tiu hao. V a v ca Tng thng Lyndon Johnson b thng tn do suy sp chnh tr.
c v vn phim nh ghi du cuc chin khng khip m mu ny, nhng ch c mt tm hnh c ma lc v khch Ƕng vn cn tn ti: Tm hnh v mt em b gi, trn trung kinh hong, ku khc au ǧn khi em c vܮt thot cuc tn kch bng bom napalm vo xm lng gia nh em thuc Trng Bng, cch Si Gn 64km.
Ngy nay, Phan Th Kim Phc tr thnh thiu ph 32 tui. Hn mt ln b nhng ngܩi cng sn Vit Nam khai thc cho ܩng li chng t bn ܮc lo li bi ch Ƕ Mc-xt, coi ch nh chng nhn ti cc ca ch ngha lj quc M, Kim Phc by gi ang sng n nu thuc pha Ty phng, mt k o thot khi tay nhng ngܩi cng sn - nhng k ngm xch Ƕng gn trn vn cuc ǩi ca ch.
Kim Phc qu s hi ljn ni mi hai tun trܧc y, cha m ch bo chng ti khi gh li Vit Nam rng, h khng ܮc tin tc g v ch hn 5 nm tri ri. H cng chng hay bit con mnh lp gia nh v c mt chu ni trai 11 thng tn Thomas. "Ti c khc than hng m cho a con gi xinh xn ca ti," m ch, b Dng Ngc N ni vi chng ti ti gia nh lng qu Vit Nam. "Ti nh thng con ti lm nhng khng lm khc ܮc v n ni qu xa xi."
n tܮng v ni n c ca ch ti i lc Bc M qu l bao la bt ngt. Tuy b nhi s bi cc nh hܧng dn chnh tr, Kim Phc b ri thc h t khuynh khi va ti tui trܪng thnh, tm t nn ngay gia ni nhng ngܩi m ngy xa ch tng ܮc ch dy phi cm th.
Truyn v Kim Phc, v chnh sinh mng ch b vi lp bi nhng trn ma bom ha cht khng khip ri trn u lc cn l mt em b 9 tui nm 1972, ch khng bao gi qun ܮc cuc tn cng ca cc my bay Skyraiders ca khng lc min Nam bay trn bu tri Trng Bng dܧi s ch dn ca ngܩi M. Thn th ch vn cn mang du vt nhng thng tch: Tng mng qung tm, nhng ܩng hn sng ni ln nh cho nm sau lng, ngc v cnh tay tri. Ch b di chng tiu ܩng v nhc u honh hnh.
Nhng cn vt thng tinh thn hin ch ang c gng vܮt thot.
Nm 1986, sau hng chc nm cha tr thuc thang Vit Nam khng thnh cng, mt cn b cao cp ngnh ngoi giao V Hc Bng cho gi ch ti thnh ph H Ch Minh vn l thnh ph Si Gn ngy xa. ng ta bo tin ch "may mn" ܮc gi sang Cuba theo hc, km theo s mng "thin ch" qung b cho chnh ngha cng sn. Gia nh, tnh yu thng cha m ca ch b gt ra. Nhm theo ui chnh sch tuyn truyn, ch bin thnh mt mn b cm th.
Du vy, ring Kim Phc, ch c nhng chng trnh khc. Ch ly c cn iu tr nhng c mng v chin tranh, m thm bt u chng trnh tu thot. Sut su nm rng, ch vn cn mn theo i hc Havana (th Cuba, ngܩi dch ch). Ch yu v lm l cܧi vi mt sinh vin Vit Nam khc, anh Bi Huy Ton 34 tui. Bng mt bui sng vo thng 10 nm 1992, ch bit dng.
Mi hai tun trܧc y, cuc lng kim sut cc rung ng t Vit Nam ti Cuba, v sau cng ti Toronto. Tnh bo Ty phng xc nhn: Hai nm trܧc y cp v chng Kim Phc dn xp Nj ǥt chn ljn ܮc Gander, mt a im tip t nhin liu cho rt nhiu ܩng bay vo Cuba hoc t Cuba i ra.
Sau nhiu nm lo lng v tuyt vng, h vܮt thot thnh cng.
Chnh ti Gander, cp v chng ny thuyt phc ܮc cc vin chc tip nhn h nh l nhng ngܩi t nn vo vng t t bn m trܧc y Kim Phc thܩng b thc y Nj cng khai ph nh. Theo tin tnh bo, ch bo nhn vin Phng Di Tr Canada: "Ti mt nhoi v b s dng nh mt nhn bi tuyn truyn."
Cng vi Thomas, a con trai h hnh din ǥt bng tn Anh, Kim Phc v chng ch ln trn; ǰi t a ch ny sang a ch khc trn nhng con ph vng vo ca vng Chinatown Toronto.
Cho d gia nh c giy php nhp cnh Canada, ch vn d dt mi khi ni v chui ngy b thao tng lin min nh mt tri banh lng, mt tr chi chnh tr. Ch phi xut hin trong nhng phim tuyn truyn ca c hai pha Vit Nam v Cuba, m t ch nh l k tun o hy sinh cho chnh ngha nhn dn.
Khng phi s s tr a ca pha ngܩi Vit cng sn lm ch phi quyt nh gi kn ni n chn ngay c i vi gia nh ch (ti Vit Nam, ch ca ngܩi dch), rt nhiu ngܩi ng hng trn bng tu t lu trܧc khi ch ǥt chn ln phn t Ty phng cng trch c ch "bn mnh" cho cng sn.
"Ti mun ln trnh mi ngܩi t gi i," ch ni bng ging Anh ng chp chong. "Tht tuyt ܮc sng Canada, nhng ti qu kh au ri nn phi suy ngh k lܫng iu ti mun din t. y l quc gia tuyt vi. Kt qu: ti t ܮc t do. Ti c th ni nh vy, ܮc chng?"
Nh ca ch l cn gc cht, trn thit thanh bch bng nhng vt dng Canada, trn mt con ph tm thܩng phn ln l ngܩi gc Trung Hoa c ng. Hng xm lng ging chc chng bit r ch l ai.
Cung cch sng gin d - nhng mt th gii phn vinh v y ry c may ang ch n ngܩi thiu ph ln ln gia cuc chin tan hoang ca min Nam Vit Nam.
Trong sut 13 nm tham chin ca qun Ƕi Hoa K, cha Kim Phc lm rung, m m mt qun bn cho p p bn cnh quc l I ni lin Si Gn v Nam Vang ca Campuchia. Con ܩng ny tng l yt hu tip liu ca lc lܮng Hoa K v Vit Nam nn bin thnh mt trong nhng di trn lit nng n nht ng Nam .
i Kim Phc ǰi thay k t ngy mng 5 thng 6 nm 72 khi cng qun vܮt quc l I chim khu lng ch Trng Bng. Qun Ƕi Vit Nam v ng minh ܮc huy Ƕng ljn v cuc oanh tc m mu bt u.
Dn lng vng Trng Bng b nh ca chy vo tr n Ta thnh Cao i. H c ngh ni thnh a c th an ton trnh khi ha "la t tri ri xung." Hai ngy rng r, Ta thnh chng kin mt trn ma a pho, bom v ha tin ti tp. Sang ngy th ba, mt nhm phng vin trong c nhip nh gia Nick Ut ca hng thng tn Associated Press t Si Gn xung ly tin chin s.
Ngy mng 8 thng 6, dn lng va n cm tra xong, khong 2 gi chiu, my bay Skyraiders ca khng lc Vit Nam di loi bom c cht ln tinh xung khu vܩn quanh Thnh a. My ngܩi ln cht nhn ra bom c th nm xung thng ngay Thnh a ljn ni. H hi thc a tr em ra ngoi chy theo l ljn khu vc c qun ng minh chim ng Nj n tr.
m tr em ny va ra khi, my bay li tr li th bn tri bom v bn qu bom ǥc napalm. C khu vc bin thnh khi la v i. Hai a em trong s su anh em trai ca Kim Phc, a 3 tui, a 9 thng b cht ti ch.
Kim Phc b mt vt napalm tp v. Lt qun o ang chy khi ngܩi, ch va khc go va tt t chy v pha my thu hnh ca Nick Ut ang Ǯi sn Nj i vo mt v th rn rng trong lch s. Cnh ch, Phan Thnh Tm anh ch, mt mo sch v au ǧn v s hi, ku rng ln "nng qu nng qu." Tm cng b bom napalm tp.
Nhng t khi bc hnh ܮc chp, ǩi sng ca Phan Thnh Tm khc xa ǩi sng ca a em gi mnh. Trong khi Kim Phc th ܮc u i sn n ca ch Ƕ cng sn, Tm vn vi cha m gn Trng Bng. Nhng vt bng ca Tm khng ch no nguy kch nh ca Kim Phc nhng cng b phng nng v b trc da trn u v sau lng. H thn kinh no b b nh hܪng lm mt tri Tm gn nh vnh vin t lit.
"Ti khng nh cht g v tm hnh na c." Tm pht biu khi tr li thm chnh ni bc hnh ܮc ghi nhn. "Tuy vy cu truyn vn m nh ti mi ngy trong ǩi v s sng Ƕng mi ti ngy ti cht. Ti s chin tranh lm ri. Ti cu xin Thܮng lj v hy vng khng bao gi cn chin tranh na Nj con chu ti khi kh au nh ti tng hng chu."
S ngho kh ca Tm tht ng ngi. Mt trong s anh em cn li nhܩng cho Tm sng trong cn lu tiu ty. Tm sng qua ngy bng cch trng nm v nui c chp trong chic ao gn .
"Nu chin tranh ng xy ra," Tm nhn vai nhn mnh, "c l ti n tht thay go."
Cng cn ni thm, mc d kh ngho lm chao o ngay khi so snh vi tiu chun cn bn ca vng ng Nam Chu, cha m ch Kim Phc vn l nhng ngܩi tht kh knh, thun lng. Cc v chc sc ca Ta thnh ni c cuc oanh tc bng napalm thun Nj h canh tc min ph t ai ca Ta thnh. B li, h dng cng hoa tri, du nn v hng khi cho n thnh. Cha ch, ng Phan Thanh Tng 68 tui che mt cn nh l sau Thnh tht Nj tm dung - cch t mt khng xa chnh l v tr ni thu nh ca tm hnh chp.
H trng khoai lang trn mnh t trn tri kh cn v ko nܧc t ging ln. Khp ch bn quan st, tn tch ca ngy nh mnh vn cn tn ti.
B d ch Kim Phc tn Dng Ngc Anh cha bn tay th kch ca b ra vi mt ngn tay b mt v mt cng chn y du vt thng tch th thm. "Xin Lin Hip Quc lm g gip ǫ chng ti vi." B ta van v. "H a chu Kim Phc i v gip ǫ chu, cn chng ti b y li Nj chu ǿng."
Ch xng ng nht trong tp lu tranh ca cha m Kim Phc dnh Nj treo bc tranh v phng theo tm hnh ot gii Pulitzer Prize ca Nick Ut m t Kim Phc, ngܩi anh ch, v cn hng l nhng s kin lin h ljn ngy nh mnh . M ch Kim Phc t lu b qua vic cc phi cng di bom hy cn nh b. B bo: "Tht lng, ti khng c cay c vi h. ch l mt tai nn xui xo, mt trong nhng tai ha tng xy ra thi chin."
Ring vi b Dng Ngc N 63 tui, b ngi tun ny qua tun khc ng ln tm hnh a con gi ti nghip ca mnh v u ym mܩng tܮng nh thay qun o cho n, hu nh a n t ci cht tr v - ch s n s b bt mang i na.
Ln cui cng b gp Kim Phc vo nm 1990 khi chnh quyn Vit Nam ch ch t Cuba v thnh ph H Ch Minh. Ln nhng ngܩi gim st chnh tr ca ch ch cho php ch ng mt m nh cnh cha m rut tht ca mnh.
Ch mi gi sau, ch b triu hi gp tr li thnh ph v ln ܩng di Vit Nam.
Cha m ch hiu r rng rng ch khng th tip xc ring vi h ܮc: V x Trng Bng khng c in thoi v hot Ƕng bu tn li khng lin tc. iu m h khng bit l i vi chnh quyn Vit Nam ngy nay Kim Phc l k b o tho mt ri, ni bi ri m h chng cn Nj ti. Khng bao gi h Nj Kim Phc bܧc i trn quc l s I nh vy na.
Kim Phc hin c mt ci m ch ai tch ri khi ch ܮc. Ch t do v con ch cng vy.
Go back to VIET Magazine 406 Home Page