KHNG GIO ANG TM TR LI
THI K HONG KIM TI CHU?

NGUYN XUN NAM


Ni ljn Khng gio, nhiu ngܩi ngh ljn mt trit thuyt v x hi, mt tn gio tng mt thi thnh tr ti chu trong c Vit Nam nhng by gi tr nn li thi, t ai theo ui...

Khng ch th, mt s kin cn khng nh ngay rng Khng gio khng cn ph hp vi x hi v con ngܩi thi nay; rng Khng gio l mt qu kh - d l qu kh vng son i na - ca lch s loi ngܩi...

Trong bi cnh nh th, phi chng NJ ti ca bi vit ny: "Khng Gio ang Tm Li Thi K Hong Kim Ti Chu" l mt iu cܩng iu, phi thc t?

Khng hn nh th!

Trong my chc nm qua v nht l hin nay, Khng gio ang ܮc phc hng tr li nhiu quc gia chu v mt s cc nh lnh o ca cc quc gia hng mnh ca ng, Nam, v c Bc ang tm thy trong Khng gio mt s cc "li gii" cn thit cho cc vn NJ quc gia ca h, v do vy, h tm ljn Khng gio nh l mt cu cnh cho cc vn NJ "tr quc" ca h.

NHNG "MN " HIN I CA KHNG GIO V AI?

Gn y, ngܩi ta ch nhiu ljn thi Ƕ thay ǰi tinh t ca Giang Trch Dn-Jiang Zemin, mt tay "trm" ca ng Cng Sn Trung Quc. Giang Trch Dn bt u s dng nhng bi c thi xen k trong nhng bi din vn ca ng ta. Ngoi ra, ng ta cn ca ngi cc gi tr o c ca c Khng Phu T, mt trit gia ca Trung Quc c i m t lu nhng ngܩi cng sn hay dng nhng li l cay Ƕc Nj ph phn, ln n...

Thi Ƕ ny ca tay trm Giang Trch Dn khin mi ngܩi ngh rng ng ny hoc l ang b li con tu Trung Quc t hܧng "Mc-L-Mao" sang hܧng Khng-Mnh; hoc l ang sm vai mt cch kho lo vai tr "ngܩi c thin cm vi Khng gio" Nj li ko nhng ngܩi theo khuynh hܧng yu nܧc, dn tc ch ngha Trung Quc; hoc l mun li dng mt s gi tr t tܪng ca Khng gio Nj duy tr ch ngha cng sn ang thi suy vi...

Tht khng d g on ܮc ܩng i ca Giang Trch Dn.

Mt iu cng ng ghi nhn na l trong thi gian qua, gii cm quyn Trung Quc t ra "u i" vi Khng gio hn trܧc y. V d nh vo thng 11, 1994; Bc Kinh t chc l khai mc Hi Khng Hc Quc T m nhn vt thuyt trnh chnh ca bui zl ni trn li l cu th tܧng ca Singapore, ng L Quang Diu - mt nhn vt ni ting v vic duy tr v pht trin cc "gi tr ca chu."

Ngoi ra, mt vi thp nin trܧc y, cc nh lnh o ca chu nh Tܪng Gii Thch - Chiang Kai-Shek ca i loan, Park Chung-Hee ca Nam Hn... l nhng nh ng h Khng gio.

Nh th, trong mt chng mc no m ni, Khng gio ang ܮc mt s nh lnh o quc gia ca mt s quc gia pht trin ca chu u i v pht trin trong ngay thi k hin i ny v nhiu l do khc nhau.

V SAO MT S QUC GIA CHU TR LI VI KHNG GIO?

C nhiu l do khc nhau ܮc cc nh nghin cu chu a ra Nj gii thch cho hin tܮng ny.

Trܧc ht, chng ta hy th phn tch vn NJ trong tnh hnh Trung Quc.

ng Ding Xueliang - cu l thuyt gia ca Trung Quc, hin ang ti Hng Kng - a ra nguyn nhn cho s chuyn hܧng ny nh sau: "Khi nhng nh lnh o ni bng th ngn ng cng sn, khng ai k c hu ht gii chc trong chnh ph lng nghe c. Do vy, h ang s dng ch ngha dn tc v Khng gio nh l mt s thay th cho mt thc h b mt nim tin." Vi l lun ny, Ding Xueliang cho rng ch ngha cng sn l mt s li thi, ang thi k suy vi v b thay th bi ch ngha dn tc v Khng gio.

Mt l do khc ܮc nu ra nhm gii thch hin tܮng quay tr li Khng gio chnh l x hi Trung Quc ngy nay cn Khng gio hn l cn ch ngha cng sn. Pete Engardio ti Hng Kng trong bi: "China-Move Over, Karl Marx - Here Comes Confucius" trn bo Business Week cn vit rng s hi phc li Khng gio ܮc xem nh l mt "liu thuc tt" nhm tr "s khng hong o c" do s ci cch kinh t ca ng Tiu Bnh gy ra. Cuc ci cch kinh t ca h ng cn gy ra s bng hoi v o c hin lan trn trong x hi Trung Quc m ngܩi ta tin rng Khng gio vi nhng tiu chun cao v o c x hi v c nhn s gp phn duy tr li cn sp ǰ o l v o c Trung Quc ngy nay, nhm mang li s cn bng gia pht trin kinh t v duy tr o c.

Mt l do khc Nj phc hi Khng gio trong lc ny ti Trung Quc l Giang Trch Dn mun da vo Khng gio Nj duy tr ch ngha cng sn. Nh trn ni, ch ngha cng sn ang b mt tn bi qun chng. Trong lc , Khng gio li ch trng "tn qun" (tn trng chnh quyn - respect for authority), do vy mt s nh lnh o Trung Quc mun khai thc yu t tn trng chnh quyn Nj duy tr ch ngha cng sn, chnh quyn cng sn trn nn tng n nh x hi (social stability). Pete Engardio vit: "But whoever the next strongman is, he will likely keep harping on the social stability and high ethical standard that are at the heart of Confucianism. Thats because Chinas leaders are searching for a way to maintain a grip on an increasingly skeptical and fragmented society..." R rng, d ai lm lnh o Trung Cng i chng na, ngܩi vn cn ljn s n nh x hi v nhng nguyn tc o c cao m nhng iu ny li l ct ty ca Khng gio. Nh vy m cc tay trm cng sn Trung Quc mi tip tc cm gi ܮc quyn lc ca h trong mt x hi y hoi nghi v b phn ha. Nh th, c th ni rng Trung Quc ang phc hi Khng gio nhng khng phi v quyn li ca chnh Khng gio m v mun Khng gio tr thnh mt cng c cho cc nh lnh o cng sn Trung Quc tip tc thng tr t nܧc ny.

Mu s chung m cc nh lnh o (c c ln hin nay) ca i Loan nh Tܪng Gii Thch, ca Nam Hn nh Park Chung-Hee, ca Singapore nh L Quang Diu... l chnh sch cai tr Ƕc ng (one-party rule). Chnh sch Ƕc ng ca ba quc gia trn trong nhng thi im khc nhau ܮc xem nh l nhng m hnh mu hu ch (useful model) trong thi k hin nay. Trong m hnh mu , c ba quc gia va duy tr Ƕc ng, va c sy Khng gio v va dnh cho gii chuyn vin qun tr kinh t mt quyn hn rng ri hn, mt "ting ni" mnh hn trong vic iu hnh kinh t quc gia... Nh k cng ca x hi ܮc duy tr theo tinh thn Khng gio, nh n nh chnh tr qua ch Ƕ Ƕc ng, nh vic giao quyn qun tr kinh t cho chuyn vin... ba quc gia trn nhanh chng tr thnh ba con rng ca kinh t chu v th gii.

Chnh nhng models ny tr thnh nhng khun mu cho Trung cng hin nay. V c nhiu d on cho rng Vit Nam ri y cn s rp khun theo cc useful models trn m Trung cng ang theo. Gii nghin cu chu cho rng Vit Nam xa nay thܩng "bay theo l trnh Trung Quc," v li d on trn cng c c s hn bi Vit Nam cng tng l mt vng t c ht ging Khng gio ܮc gieo trng trong nhiu th k trܧc y.

GIANG TRCH DN: NH BI VI HAI CON BI TY

Mt trong nhng vn NJ ܮc ǥt ra l: "con bi ty" tht s ca Giang Trch Dn l g? Khng gio v ch ngha dn tc hay ch ngha cng sn?

Nhiu lc Giang Trch Dn c v mun to ra ci v bn ngoi ca mt ngܩi i quc, theo ch ngha dn tc, c sy cc gi tr c truyn ca Trung Quc. Th nhng, c nhiu khi ng ta li t ra l mt tay cng sn thun ty, cha t b "ci v Mao Trch ng" v lun mong mun c s ng h ca nhng ngܩi cng sn theo trܩng phi cng rn. Mi y ng ta li cn tuyn b: "t ܮc ch ngha cng sn l mc ch ti thܮng ca cuc ǩi ti." Vy u l "con bi ty" ch tht ca ng ta?

Giang Trch Dn cn chi bi vi hai con "bi ty" khc nhau nh th ljn lc no?

u phi d phn bit. Mt v d gn y nht l trܩng hp thay ǰi s i x vi Zeng Guofan. ng ta l mt nh t tܪng Khng gio ni ting vo th k 19 ca Trung Quc v tng ܮc Tܪng Gii Thch sng bi nh l hin thn ca nhng l tܪng m Tܪng Gii Thch theo ui trong cuc ni chin ti Trung Quc t 1928 ljn 1949. Th nhng, t khi cng sn ln cm quyn Trung Quc, Zeng Guofan b ln n nh l mt "tay phn cch mng ljn nn ma" (nauseating counter-revolutionary) v t tܪng v hnh Ƕng n p thng tay cuc ni dy ca Thi Bnh Thin Quc m ngܩi cng sn cho l cuc ni dy chng li ch Ƕ phong kin ca giai cp nng dn... Gii cng sn ty chay v ln n Zeng Guofan ljn ni trong cun s chnh thc "History of Modern China" kt n Zeng Guofan l "mt tn phn Ƕng."

y th m gn y, b tiu s ba cun ca Zeng Guofan li ܮc bn ǡt nh tm ti, li l mt best seller Trung Quc.

Nh th, c phi thi Ƕ ca Giang Trch Dn, ca ng Cng Sn Trung Quc i vi Khng gio hon ton thay ǰi?

Hai l bi ty dܧi bn tay Giang Trch tht khng d phn bit.

KHNG GIO KHNG QUYN R THANH NIN BNG NHC POP V S GIU C!

Du ܮc cc nh cm quyn Trung Quc hin nay c sy hay ph bin i chng na, Khng gio ch c kh nng tn ti v pht trin ch tht vo giai on hin nay hay trong tng lai chnh l nh vo s sng bi ca ngܩi dn, ca x hi. Mt yu t ny, Khng gio kh m tm li thi k hong kim ca n!

Vy, ngܩi dn Trung Quc c cn sng bi Khng gio khng?

Tic thay, nhng nghin cu gn y cho thy gii tr ngy nay th , chng quan tm ljn Khng gio bng nhc pop v s giu c cho chnh h.

Cui th k 20, u th k 21, c th Khng gio ang tm li sc sng ca n trong cc cung in ca cc nh cm quyn ca cc quc gia hn l trong tri tim ca ngܩi dn.

Tng lai Khng gio s ra sao vn cn l mt du hi m mi cu tr li NJu s rng qu vi vng...


VIET Magazine 410 Home Page