GIAO THNG VI HOA K:
BI HC TH THCH KINH T CHO VIT NAM

L MINH HO


Ngy 3 thng 2 nm 1994, gn 19 nm sau khi chin tranh chm dt, Vit Nam nh ܮc tim mt mi thuc "phn chn" khi ܮc Hoa K tho g lnh cm vn thng mi. Sau t lu, ngy 11 thng 7 nm 1995, Hoa Thnh n li chm in "chn kch" cho H Hi qua cng b bnh thܩng ha bang giao gia hai nܧc.

Thi gian hn 500 ngy k t 3 thng 2 nm 1994 ljn 11 thng 7 nm 1995 l mt hn k qu ngn trong lnh vc kinh t Nj ngܩi ta c th nh gi ܮc s thay ǰi - tin b hay tht li? - v thnh tch pht trin kinh t ca Vit Nam. Nu tm khng NJ cp su ti kha cnh li v hi v chnh tr khi Vit Nam "khng cn b cm vn v c quan h ngoi giao" vi Hoa K, chng ta th kim im li kinh t Vit Nam thc hin ܮc nhng tin b no v s to ܮc nhng "php l kinh t" g trong nhng k hoch pht trin kinh t thng mi sp ti?

KINH T VIT NAM: KIM IM LI KH NNG V TIM LC

T by lu nay, khng t trong s nhng ngܩi Cng Sn ti Vit Nam, nhng ngܩi thn cng v nhng ngܩi chng cng, vn lp lun v tin tܪng rng sc kim ta kinh t v lc khng ch chnh tr ca chnh ph Hoa K bp nght chnh quyn H Ni mt cch hu hiu. S d Vit Nam cha ngp th cht l nh nhng git nܧc "cam l kinh t" ca nhng nܧc kinh t xa gn x l nhy ro khi ci lnh "cm vn" ca Hoa K. Hn th na, sau gn 10 nm "ǰi mi" chnh sch v cu trc kinh t (1986-1995), Vit Nam thc s t t nhiu thnh qu tin b kinh t v dn sinh. T ch khng go n, Vit Nam sn xut go thng d Nj xut cng v gi ܮc v th nܧc sn xut go vo hng th 3 trn th gii (sau Hoa K v Thi Lan).

nh gi tnh trng kinh t mnh yu ra sao ca mt quc gia, thܩng ngܩi ta cn c trn 4 yu t, l: tng sn lܮng quc gia GNP (Gross National Product), sut pht trin (Growth rate), cn cn mu dch (trade balance), v nhng bt trc (risks). Theo mc ܧc tnh cao nht ca cc gii chc ti chnh quc t, tng sn lܮng quc gia GNP ca Vit Nam hin nay khong 10 t-11 t (10,000 triu-11,000 triu) la. Sut pht trin kinh t Ƕ 8.5% (phn trm). Do mc GNP km, nn sut pht trin tuy kh cao nhng kim ngch tng dn khng ng k. V cn cn mu dch, t sau khi ci cch kinh t theo m thc th trܩng t do (gi c hng ha chi phi bi lut cung cu trn th trܩng, t doanh ha cc x nghip cng, th lng hi sut...), ngoi tr nm 1992, kinh t Vit Nam t ܮc mc thng d i cht, k d NJu b khim ht. Nm 1994, tr gi hng xut cng l 3,600 triu la, tr gi hng nhp cng l 4,500 triu la. Do , mc khim ht ngoi thng l 900 triu la. Ring nm nay (1995), theo bn tin "tnh bo thng mi" ca bo Business Times, mc khim ht cng gia tng thm na. Tr gi (d phng) xut cng Ƕ 4,300 triu la, v tr gi nhp cng Ƕ 5,500 triu la, khim ht 1,200 triu la, tc tng hn 30% so vi nm 1994. Ba mt hng kinh t ch yu Nj xut cng v em li ngoi t cho Vit Nam l du th, go v qun o may sn. B Thng Mi Vit Nam cho bit s n lc t "ch tiu xut cng cho nm 1995" vi khi lܮng hng ha bao gm: 6.5 triu tn du th, 2 triu tn go v 2 triu tn than . "Ch tiu" 2.1 triu tn go b gy v l do thin tai l lt, tc gim bt i 100 ngn tn so vi ban u.

N lc tp trung lao Ƕng trong lnh vc sn xut v xut cng qun o may sn c th kim ܮc mt s ngoi t ti a khng qu 500 triu -la. Ngܮc li, nhu cu nhp cng ca Vit Nam rt ln, t nguyn liu th ti thnh phm, bn thnh phm, c gii k thut, thit b ph tng. Do tnh trng "chuyn ha" x hi ljn t nhng "bc bch" bi thi cuc quc ni v quc t -ngay c chnh quyn cng thiu kh nng ng ph- cho nn " loi" bt trc xut hin trn mi bnh din ca c cu quc gia v sinh hot thܩng nht. Nhiu nh quan st thi cuc nܧc ngoi v Vit Nam nh mt "u trܩng kinh t hn lon" hay mt "th trܩng t bn rng xanh" m cp, voi, kh, rn phng nhy v ku h ljn ni mun p o ngay c tinh thn ngܩi th sn kinh t!

CN CN GIAO THNG LCH KHNG THY CH S!

Ngܩi ta cn nh khi Hoa K gii to lch cm vn kinh t Vit Nam vo u nm 1994, lin b thng mi v ngn kh Hoa K cng ban hnh mt s th l Nj cho php thc hin nhng cuc "giao thng m u" c tnh cch cn bn v ly l vi Vit Nam. iu quan trng hn c l c quan "lin b" ni trn vn tip tc nim phong cc ngn khon "thuc v Vit Nam" cn nm trong cc trng mc k thc ngn hng khng hn k rt ra ti Hoa K. Vit Nam vn b ǥt trong tnh trng "phi ܮc theo di v gim st trong thi gian 5 nm" Nj xem c vi phm nhng sai tri no phng hi ti quyn li nܧc Hoa K hay khng? Tuy nhin, c quan ny ngay sau lnh gii to cm vn ch th ci tri "vng dy u tin," cho Vit Nam l a Vit Nam t cc nܧc b ch ti thuc "nhm Z" ln "nhm Y". y l nhm bao gm cc nܧc thuc Lin X (c), ng u, Mng C, Cam Bt, v Lo.

Hin nay, nn thng mi Hoa K mc du vn cn mnh nhng phi ng u vi nhng th thch mi. Tr gi hng nhp cng vܮt qu 600 t (600,000 triu) -la, nhng cc nh t bn nܧc ngoi s hu hn 350 t (350,000 triu) -la dܧi hnh thc mua cc chng khon v c phiu Hoa K. ܮc bit thm, Hoa K ang chu gnh nng "khim ngch mu dch" (trade deficit) ti ring vng Chu-Thi Bnh Dng vi s tin ln ti 140 t (140,000 triu) -la. y coi nh mt liu thuc "nn ch anh hng" cho Hoa K trong vn NJ tng trin kinh t v phc li.

Thng 6 nm 1995, Ta Bch c loan bo thnh lp mt y ban Nj duyt xt li "quan h kinh t Hoa K vi cc nܧc ti Chu-Thi Bnh Dng." Cng tc khn cp Nj t ܮc nhng bܧc u quan trng l y ban m nhn trng trch phi a ra "nhng khuyn co nhm lm trit tiu nhng thm thng mu dch ca Hoa K trong vng ( Chu-Thi Bnh Dng) trܧc cui th k ny.

Hoa K l mt nܧc kinh t tm vc hng b" (the economy of large scale), c v xut lܮng (output) v nhp lܮng (input), v sn xut ln tiu th. nh rng Vit Nam l nܧc c tim nng kinh t rt nhiu trin vng, nhng 74 triu dn Vit Nam cn qu ngho, chuyn vin v lao Ƕng c trnh Ƕ chuyn mn cn qu t, h tng kin trc giao thng lin lc v c ch hnh chnh, php l, ngn hng v qun tr cn qu yu km l nhng th, nu tp trung li ܮc, th hi c ǫ ni "qu chy giao thng" do Hoa K nm ti hay khng?

Nghe ni dn Vit Nam khoi n tht heo nn nhng ch tri nui heo ti Iowa mng khp khi, tin rng giu sang my hi nu "trng mnh" bn tht heo cho Vit Nam, sau khi hai nܧc c bang giao. Cng nn bit thm l Hoa K sn xut ch ring x bng thm v bt git thi, tr gi hng mi nm ln ti 15 t (15,000 triu) -la. Hn na, ng -la l "tin cng" (c gi tr) v tin Vit Nam l "tin mm."

giao thng vi Hoa K, Vit Nam c th xut cng mn g ng gi qua Hoa K vi khi lܮng tng i ng k sau khi Vit Nam nut xong ming tht heo M mua vi gi on sale?


VIET Magazine 413 Home Page