ОNG BAY KINH T VIT NAM
I V U?

L MINH HO


Quan st t v tr "mt chim" trn cao, nhn vin kim lu phi cng bt tn hiu cho phi hnh on lo li chic my bay hy chun b t th sn sng Nj ri... phi o.

Chic phi c "kinh t Vit Nam" nm si cnh theo li kinh t quc doanh x hi ch ngha hn 10 nm ca chng u (1975-1985). n hai nm cht ca gn 10 nm chng sau (1986-1995), phi c mi ch thay ܮc ph tng, n ܮc my v bm thm du m "kinh t th trܩng" gp nht t phng. Khng th ko di mi tnh trng mt chic phi c nm gia ܩng bng m khng chu ct cnh!

l "hnh nh" biu tܮng ca din trnh v thc trng "kinh t Vit Nam 20 nm" t ngy ngܩi M b Si Gn nhng ri li chn con ܩng tr v Vit Nam qua ng H Ni.

GIAO THNG HOA K-VIT NAM: NHNG CHUYN TU TM NG LNH CU MAY?

L c M ba mu, sao v sc - l c m dn M "ba trn" dm x, dm t ch ngܩi cng sn Vit Nam khng h hnh h l quc k ca h nh vy " ܮc thܮng k trong khun vin "i s qun Hoa K" ti H Ni. Khng kh ni y nhn nhp hn ln k t thi im "grand reopening" vn phng i din cho "quc th" Hip Chng Quc sau 40 nm ngh hot Ƕng. Kiu dn M du lch Vit Nam, chnh khch v cc gii chc ngoi giao on, doanh gia M v cc nܧc... vng lai thܩng xuyn hn l trܧc ngy 11 thng 7 nm 1995 " Ngy thng bo s hin din mt cch chnh thc v cng khai ca ngܩi M ti Vit Nam.

cng l mt th tn hiu bt ln cho bit nhng din tin ca nhng g "phi ti s ti" vo nhng ngy ti. Ti nhiu th ch khng phi ring r mt th... Ch khng n thun nh chuyn hng tm ng lnh cu may xy ra vo hi u nm m lch 1994. Nu xt v kha cnh giao thng "c giy t th tc chnh thc" gia Vit Nam v Hoa K sau nm 1975, chuyn tu ch tm ng lnh Vit Nam, thay v ǰ hng ti hi cng ca Canada, tr thnh chuyn hng xut cng kinh t u tin ca Vit Nam sang Hoa K. Tu ch hng mang quc tch Nht Bn, theo lch trnh cp bn Vancouver, nhng gp lc cng nhn bn tu thuc British Columbia (min Ty Canada) tng nh cng v tha c hi Hoa K tuyn b hy b lnh cm vn kinh t Vit Nam, tu thng lܮng xin vo hi cng Seattle (thuc tiu bang Washington) ca Hoa K. Chuyn tm ng lnh ܮc coi nh "trc tip nhp cng" vo th trܩng Hoa K t Vit Nam 19 nm sau khi trn chin Vit Nam kt thc.

Giao thng gia hai quc gia v nhiu quc gia bao hm nhng hot Ƕng xut nhp cng (import-export operations) thܩng ܮc k hoch ha v ܮc thc hin theo mc tiu v lch trnh nht nh. chun b cho nhng hot Ƕng giao thng vo thi gian sp ti " cng lc cng tng v khi lܮng v mt hng " Vit Nam cn o to mt Ƕi ng nhn s v trang b mt c ch k thut kh nng m ng v gii quyt cc nhu cu giao thng nh: thng tho mu dch, tip th, chuyn vn v giao nhn, thanh ton v chuyn khon ngoi thng, v.v... Chuyn "xut khu" tm ng lnh sang Hoa K mt cch cu may v tnh c khng phi loi dch v ngoi thng Vit Nam hy vng s ti din mt cch "tin hung hu kit" vo nhng ln ti.

GNH NNG LM SAO B BT?

Ai cng ng rng Vit Nam ang "thai nghn" mt khun mu kinh t no . Qua ni dung "bn phc trnh ci cch kinh t Vit Nam" ca tin s Nguyn Xun Onh, nh kin trc xy dng nn "kinh t th trܩng" cho th tܧng V Vn Kit, th thnh qu ca chng trnh "i Mi" ang thi lung sinh kh mi cho con tiu long kinh t Vit Nam sc vn mnh trܧc nm 2000.

Lm th no Nj "iu chnh" c cu kinh t Vit Nam hin nay cho ph hp vi nhng iu kin cn thit Nj "ct cnh kinh t" (economic take-off) bay ti "mc tiu c th" l tng li tc c nhn ln gp i trܧc nm 2000? l "cng tc" c qu t nng ngn cn ca cc nh kinh t v hoch nh chnh sch kinh t Vit Nam. Ly u ra phng tin (kinh ph o to, ti hun luyn) Nj chuyn ha hin trng c cu nhn lc bao gm 80% thuc nng thn, duyn hi v min ni (nng, ng, lm nghip) v 20% thuc th t (cng nghip v k ngh) thnh cu trc lao Ƕng 60% thnh phn nng nghip v 40% phi-nng nghip. nh ngch mu dch 15 t (15,000 triu) -la m nn ngoi thng Vit Nam mun t ܮc phi tri qua mt l trnh kh cam go. Nhng iu kin tin quyt Vit Nam cn phi c trܧc mt, gm:

Th nht, o to ngay mt khi "nhn lc k thut" theo ngha tng qut thuc nhiu lnh vc.

Th nh, mt cu trc iu hnh b my kinh t c s phi hp v hnh chnh cng nh k thu.

Th ba, thnh hnh mt "c ch ti chnh" mc cn bn Nj gip th trܩng t bn v th trܩng chng khon c th hot Ƕng hu "thu ht" cc ngun u t trong nܧc v nܧc ngoi. l mt trong nhng nguyn tc quan trng nht sau phn nh ngha ca khi nim kinh t th trܩng (t bn). Bi l, "ch ngha t bn" (capitalism), ngay nh Lenin, cha ca cuc cch mng cng sn 1917 ti Nga, cng nh ngha, "l s sn xut hng ha vo giai on pht trin cao nht, khi m sc mnh lao Ƕng ܮc xem l mn hng kinh t. S tin trin v giao thng trong nܧc, v ǥc bit giao thng quc t l hnh thi ni bt ca ch ngha t bn" (V.I. Lenin, "Imperialism, the Highest Stage of Capitalism;" Foreign Languages Press; Peking 1973, p. 72). Thit ngh, cn b ch huy cc cp trong lnh vc kinh t v chnh tr ca Vit Nam hn phi "hc tp" qua ngha v yu tnh ca "t bn ch ngha" trch t tc phm t tܪng Lenin?

Vit Nam ܮc ha hn s tin u t 11 t (11,000 triu) -la t pha cc doanh gia u t nܧc ngoi trong tng s mc nhu cu u t Nj pht trin kinh t Vit Nam l 40 t (40,000 triu) -la. mi ch l loi u t cn bn "Nj gip" pht trin, bao gm u t trong cc lnh vc c s h tng nh in nܧc, giao thng, lin lc v mua sm cc nguyn liu cn bn nh st thp, xi mng, phn bn, ha cht...

Nhn chung qua cc con s v d kin kinh t do Vit Nam v nܧc ngoi cng b, Vit Nam c nhng du hiu tt " trn l thuyt v theo suy din " nhng trong thc t c nhng iu vܧng mc v nhng ci vng lun qun khng bit u l gc, u l ngn ca vn NJ kh khn ang cn gii quyt. Nhng nh u t Ty phng (u-M) rt s v d dt khi mun rt vn v lm n ti cc nܧc "Ƕc ti tr" v "qun phit tr" ang c tham vng ci tin kinh t nhng khng chu ci tin chnh tr v x hi. H gi nguy c hay s bp bnh thܩng em li hu qu ca s mt vn v i khi thit ljn thn l "hi chng giy Ƕc nht phm cht" ("Zapato nico Syndrome"). Hi chng biu tܮng bng "cc giai on suy i" nh sau: Hng ha (giy) khan him v ln gi - Giy "hng 2" ܮc nng ln, gi bn nh giy "hng 1" " Cc nh sn xut b khng b tinh thn, m nn ch, b vic lm n li cho chnh ph, v hi hng trong s hm hc " Chnh ph khng kh nng v iu kin duy tr hot Ƕng hng xܪng. u t ngoi quc gim dn v kh cn. Sn xut suy sp. Lm pht gia tng mnh " Bn cng kinh t khng gii quyt ni...

Vin tܮng "ǰi mi" kinh t Vit Nam khng bi quan nh vy nu cn c trn nhng din tin trong hin ti. Sut tng trܪng kinh t kh quan, lm pht gim, u t ngoi quc gia tng tim tin " Nhng cha hnh thnh ܮc loi khun mu r rng no. Tn Gia Ba? Thi Lan? i Loan? Nam Hn? Trung Quc? u khng phi. Ch nghe a ra mt khi nim ܮc nh ngha rt gܮng go (kinh t) "th trܩng x hi ch ngha" (market socialism). Phi chng Vit Nam mun ni cho th gii bit: "Ni" khng quan trng, "lm" mi l iu quan trng! Th gii ang tr mt nhn Vit Nam "lm" t lu nay...


VIET Magazine 414 Home Page