CHUYN N v THY

Nguyn Xun Nam

Nܧc M ging nh l mt th Lin Hip Quc v sc dn v vn ha vy. Ti khng hiu rng liu c mt sc dn no trn th gii ny m khng c mt mt quc gia c l thuc vo loi a chng nht th gii ny khng.

Ch cn i mt vng quanh thnh ph San Jose, thnh ph bn a ca Vit Magazine, chng ti thy mt nܧc M mun mt ri. Thnh ph ny c l l mt trong nhng thnh ph tiu biu ca x c hoa v n c c mi sc dn t ngܩi M gc Phi chu, gc u chu, gc Nam M, gc chu... c bo lu lu thy khu hc chnh ny, khu hc chnh n tm tr l gio vin ting nܧc ny, ting nܧc n m nhiu khi tn ngn ng nghe cn l hoc. S hc sinh mi ljn t mt vng t xa l, t mt bi cnh ngn ng v vn ha xa l ngy cng gia tng.

Mt ngܩi M ni mt cu ni tht Ƕc o m ti tng džc u nh sau: "Khng cn phi i ra ngoi quc mi nghin cu nn vn ha ca cc sc dn khc. M, chng ta c c mi nn vn ha ca cc dn tc khc nhau trn th gii. Trong mt kha cnh no , l mt s may mn cho dn M m cc dn tc khc khng d g c ܮc."

Nu ch gii hn trong phm vi n ung m thi, nܧc M du nhp hu ht nhng mn n tinh ty ca nhiu dn tc. Ch cn li xe vng vo trong thnh ph, chng ta thy no l Shusi, Taco, Ph, Pizza, Spaghetti, Kao-pad, Kim chi, C ri... Mun n mn Nht, c mn Nht. Mun n cc mn Trung Hoa, c tim Tu. Mun n cc mn Thi, i Hn, Vit Nam, Cam Bt, v.v... cng c c, gn nh chng thiu th g.

Mt hm n, tin s Phan Cng Chnh " gio s Trit ti San Jose State University " mi chng ti i n tra ti nh hng Thep Thai ca ngܩi Thi Lan ti s 23 North Market Street, San Jose, California. Sau khi n tra xong, gio s Chnh ni: "Mi ln vo nhng nh hng nh th, mnh khng ch n m cn c dp khm ph vn ha ca dn tc . y, c nhiu nh hng ca cc sc dn khc nhau, v y tnh vn ha. Rt tic, vn NJ ny cha ܮc cc nh hng mnh ch trng ng mc. Hm no, Vit Magazine nn lm mt ch NJ v vn NJ ny Nj khuyn khch vic pht trin vn ha trong nh hng i." Ti nghe nhng thao thc ca gio s Chnh v ngh rng s c mt lc no Vit Magazine s NJ cp vn NJ ny. Th nhng, thi gian tri qua kh lu, vn NJ ny vn cn nm trong tr nh m vn cha c dp khai thc.

Mt hm n, ti li gp gio s Shelton ca trܩng San Jose City College. B hi ti: "Nghe rng dn Vit Nam c ljn c trm ngn dn ti San Jose, v ti mun tm hiu thm cc vn NJ vn ha ca dn tc ny, nhng chng bit i u." Mt vn NJ n gin nh th m nhiu khi tr li cng chng d t no. T ra, nhiu lc cc biu tܮng vn ha ǥc trng ca mt dn tc khng nh tnh cht hin hu ca dn tc trong th gii a chng v a vn ha ny.

Mt hm khc, ti ngi nghe chng trnh tivi, i s 67, thy mt s ngܩi M bn nhau v cch n ph. Khi bn v cch n, vn NJ sang mt lnh vc khc ri, u phi l vn NJ n na m l vn NJ vn ha n ung ca mt dn tc.

Qua mt vi tip xc hn hp ni trn, vn NJ vn ha trong nh hng, vn ha n ung l mt vn NJ ܮc con ngܩi quan tm nhiu.

MT VNG I N V THY

Nhng nh hng ca cc sc dn khc th no? Trn l ܩng Market Street ti San Jose vo bui tra kh ng ngܩi qua li, ti thy tm bng nh: Thai Buffet vi nhng mn n bng ting Thi (ܮc chua thm bng ting Anh) ܮc dng trn li i. Nu ch th, khng c g l ǥc bit c. iu ǥc bit l trn bng qung co , c hnh mt c gi Thi ang chp tay gy s ch . i u m thy mt c gi chp tay qun s rng, chng ta ngh ngay rng h l ngܩi Thi, ging nh thy t o di l ngh ngay ljn dn Vit Nam vy. Tm bng nh y, khin chng ti ch hn v nh hng ny. Nhn vo nh hng, ngay sau chic ca s knh l mt tܮng Pht kiu iu khc ǥc trng ca Thi Lan lm ngܩi ta ch tnh cht vn ha Thi ca nh hng ny. y, khng ch c n Thi m cn l mt bc tranh thu nh nhng y biu tܮng v vn ha Thi. Khi bܧc vo bn trong nh hng, chng ti kh ngc nhin khi thy kin trc bn trong y tnh cht vn ha Thi. Pha trong l mt ngi nh tܮng trng kin trc Thi Lan vi mi nhn hoc ܮc giao cho trn nh v vn ln cao vt. Trn mt v tr trang trng trong cn nh tܮng trng y l bc nh chn dung ca c Vua v Hong Hu Thi Lan. D xa x, vi ngܩi Thi, hnh nh hong gia l biu tܮng ca s kt hp, s on kt, l linh hn ca ngܩi Thi. Pha dܧi bc chn dung ca hong gia Thi l mt bc tranh honh trng tht ln c džng vn ha Thi hay sinh hot Thi nh kin trc Thi, n voi v l hi c truyn Thi... Ngi nh bng vn g nh kiu kin trc truyn thng ti Thi Lan v ngay cng ra vo l cu ting Thi SALA THEPTHAI. Pha dܧi hai bn cng l nhng dng ch Thi trng tht l v quyn r. Bn gh bn trong cng c kh nhiu b theo kiu Thi, nht l b sa lng ngay cng vo cn nh Thi. Trn mi bn n l nhng khn tri bn kiu Thi Lan thun ty. Trn nhng bc tܩng xung quanh l nhng hnh nh c gi Thi n mc l phc c truyn, ma theo v iu truyn thng Thi Lan. Pha dy b tܩng bn kia l nhng tܮng ngܩi Thi, nam c v n c, ang ng chp tay. Nhng pho tܮng ny khng mc o, trn ngܩi y trang sc Thi, v trn u l mt chp nn cao vi vi, nhn hoc nh mt lu i c Thi Lan. Ngay bn tr tin l mt dy tܮng ca v nhc s Thi cng vi li trang phc c truyn ang ngi chi nhng nhc c c truyn Thi...

Nhn nhng khung cnh y, ti c cm gic mnh ang i vo mt bo tng vin nho nh ca Thi Lan, gip ti khm ph v hiu nhiu hn nn vn minh Thi v nn vn ha Thi m lu nay ti cha c dp hiu tܩng tn. Dܩng nh ti b no bi "mn n" vn ha Thi, trܧc khi thܪng thc cc mn n Thi, cng quyn r khng km.

Mt vi ngy sau , ti v mt ngܩi bn trong ban bin tp i ljn mt qun n Nht, qun Okayama, 565-A N, 6th Street, San Jose. S d chng ti ljn qun ny l v theo li gii thiu ca mt ngܩi bn, qun ny ܮc qung co nh l: "Escape to Japan for Authentic Japanese Cuisine." l mt nh hng nh trong khu ph Nht San Jose. Bܧc vo ca, chng ta thy khng kh Nht ngay. Ting nhc c truyn Nht nh nhng vang ra khp phng. Trn khng gian cn phng nho nh l nhng chic n lng t gic m xung quanh ܮc bc bng nhng mnh giy trng trng tht l Nht Bn. Xung quanh tܩng l nhng mi nh kiu Nht nh ra t trong vch khin ngܩi ta cm thy mt khng kh kh Nht Bn bn trong. Tܩng ܮc dng theo li Nht, vi nhng khung bng g v giy dy mu trng c. Ngܩi bn n cng cho bit rng xung quanh l kin trc v trang tr kiu Nht bi Nht nh ca ܮc xy bng vt liu nh v s Ƕng t. Ci ǥc bit mang sc thi m nt ca nh hng ny l b n. Ngܩi phc v ch dn ra mt i a tre m thi, khng c mung na dao g c. a chn NJu mang kiu Nht. Chic khay dn n ܮc chia lm bn hc: hc ln ǿng cm, ba hc nh ǿng n v rau. Bnh tr v chn tr cng theo kiu Nht thun ty. Tuy cha phi l tr o ca Nht, nhng cho ta mt cm gic v kiu cch Ƕc o ca Nht. Trong hn mt gi n tra, chng ti phn no c ci cm gic thot khi cuc sng Hoa K, Nj sang Nht v hܪng th khung cnh vn ha Nht v cch n ung ca Nht Bn.

Chng ti cng i ljn mt s nh hng Tu nh Fung Lam, nh hng , i Hn... Hu ht nhng nh hng NJu c gng gi bn sc vn ha ca dn tc mnh khng ch trong mn n ung khng thi m cn c trong khung cnh v cch n ung. Cc nh hng c khi a mnh i vo th gii vn ha ca quc gia .

Vo nhng nh hng nh th, chng ta c cm gic du lch vn ha hn l tha mn cm gic i ca bao t m thi.

TRNG NGОI LI NGH N TA

Tht ra m ni, ngܩi Vit mnh a nhiu mn n lm cho ngܩi M thch v lm phong ph ha ǩi sng m thc ca Hoa K. Hu ht ngܩi M v cc sc dn khc NJu bit ljn ch: PH ca Vit Nam. Nhiu ngܩi M cn bt u bit ljn bn b, bnh bo... Ph by gi rt ph bin v chc s ph thng trong mt ngy gn y nh pizza, spaghetti hay taco...

Nh hng Vit ngy cng thu ht khch ngoi quc rt nhiu. Th nhng, th tht m ni rt t c qun no t Orlando, Atlanta, Seattle, San Jose v c Santa Anna c khung cnh vn ha Vit tht s. Mt ngܩi bn nghe ti ni nh th ph bnh ti mt cch nng n: "B i hi g nhiu th, bit bao hi on mun xy dng mt trung tm vn ha Vit m cn lm cha ni hung h g mt nh hng Vit vi nhiu hn ch ca ring n? Thm th chu, nhng kh th no lm ܮc."

Ti cng ngh vy, th nhng, chng ta mong rng ri y mt s nh hng Vit no s chm cht hn v khung cnh vn ha Nj nh hng ca chng ta khng ch l mt ni Nj n khng thi, Nj tha mn ci i khng thi m cn l ni gii thiu vn ha, k c vn ha n ung ca dn Vit cho th h con em ln trn t M v cho c cc sc dn khc.

Chng ti cng bit mt s nh hng c nhng c gng nh th nhng cn t qu. Ngoi nh hng Golden Chopsticks m anh Chu vit trong s ny, chng ti cn bit nh hng Khanhs Garden ti Seattle cng c nhng khung cnh kh y vn ha Vit nh cnh vinh quy v lng vi: "Kiu anh i trܧc, vng nng theo sau" nh trong thi xa Vit Nam.

Chng ti hy vng rng ri y s c nhng nh hng Vit Nam y vn ha nh th.


VIET Magazine 415 Home Page