NGUY•N VIT
NhÜ bän tin thông báo cûa Liên Minh Dân Chû ViŒt Nam (LMDCVN), hai ông NguyÍn TÃn Trí và TrÀn Quang Liêm Çã ljn phi trÜ©ng Los Angeles, California vào lúc 6 gi© 30 chiŠu ngày 7 tháng 11 næm 1995, v§i gÀn 100 thân nhân, thân h»u, Çåi diŒn m¶t sÓ Çoàn th‹ và hÀu h‰t cÃp lãnh Çåo Liên Minh Dân Chû ViŒt Nam gÒm các ông TrÀn Væn Nh¿t, Lê Phát Minh, Cao Minh Châu, Lê TÃn Trång, Hoa Th‰ Nhân ti‰p Çón. Trong thành phÀn thân h»u, chúng tôi thÃy có bà Pat Phø Tá cûa Dân Bi‹u Dornan, Giáo sÜ Stephen B. Young, Bác sï Huÿnh Chí Thành, NguyÍn Vån Hùng, TrÀn Væn Chi... VŠ gi§i truyŠn thông, chúng tôi thÃy các Çài truyŠn hình sÓ 2, sÓ 7, sÓ 9, sÓ 11, CNN, ORN, Little Sàigòn, ViŒt Nam; ñài phát thanh Little Sàigòn, Çài ViŒt Nam Oversea, Nh¿t Báo Los Angeles Time, The Orange County Register, NgÜ©i ViŒt, Th©i LuÆn, T¿ Do Dân Bän,v.v...
Ông Lê Phát Minh Çåi diŒn LMDCVN g¡n huy hiŒu Çoàn th‹ cho ông Trí và ông Liêm ngay khi hai ông vØa ra khÕi khu v¿c hån ch‰ cûa phi trÜ©ng. L©i tuyên bÓ ÇÀu tiên cûa hai ông NguyÍn TÃn Trí và TrÀn Quang Liêm: "Chúng tôi rÃt vui mØng g¥p låi gia Çình, thân h»u và hít thª ÇÜ®c không khí t¿ do, nhÜng niŠm vui chÜa tr†n vËn, vì nh»ng chi‰n h»u trong Phong Trào ThÓng NhÃt Dân T¶c và Xây D¿ng Dân Chû cÛng nhÜ bao nhiêu tù nhân chính trÎ khác vÅn còn bÎ giam cÀm vì dám nêu lên nguyŒn v†ng Çòi hÕi T¿ Do Dân Chû cho ViŒt Nam".
ñÜ®c bi‰t ông NguyÍn TÃn Trí là Chánh Væn Phòng Ñy Ban ChÃp Hành Trung ÐÖng LMDCVN, Ông TrÀn Quang Liêm, Nguyên Chû TÎch Phân Khu B¶ Nam California, LMDCVN, nhÆn lãnh công tác cùng v§i Giáo SÜ Stephen B.Young vào ViŒt Nam phø l¿c v§i PTTNDT & XDDC t° chÙc cu¶c H¶i Thäo QuÓc T‰ Phát Tri‹n ViŒt Nam, d¿ trù vào cuÓi tháng 11 næm 1993. NhÜng gi»a tháng 11-1993, nhà cÀm quyŠn CSVN Çã ngæn cÃm và b¡t giam Giáo SÜ NguyÍn ñình Huy, cùng các cÃp lãnh Çåo Phong Trào và hai ông NguyÍn TÃn Trí, TrÀn Quang Liêm.
Sau gÀn 2 næm giam cÀm không xét xº, trong tháng 8 vØa qua nhà cÀm quyŠn CSVN ÇÜa vø án Phong Trào TNDC & XDDC ra tòa và tuyên án Giáo SÜ NguyÍn ñình Huy, Chû TÎch Phong Trào 15 næm tù và nh»ng ngÜ©i khác tØ 8 ljn 14 næm. Riêng ông Trí 7 næm tù, ông TrÀn Quang Liêm 4 næm tù.
Chúng tôi cÛng ÇÜ®c bi‰t LMDCVN, Ñy Ban QuÓc T‰ Y‹m Tr® ViŒt Nam T¿ Do liên ti‰p trong hai næm qua Çã Çi vÆn Ƕng kh¡p nÖi, Âu Châu, Úc Châu, Canada và nhÙt là Hoa Kÿ và Çã tìm ÇÜ®c s¿ y‹m tr® cûa ThÜ®ng NghÎ ViŒn Úc v§i Quy‰t NghÎ Çòi hÕi chính phû Úc phäi dùng m†i áp l¿c bu¶c nhà cÀm quyŠn CSVN trä t¿ do Giáo SÜ NguyÍn ñình Huy v§i các nhân vÆt cûa Phong Trào. ThÜ®ng ViŒn Hoa Kÿ v§i Quy‰t NghÎ 174, bu¶c B¶ Ngoåi Giao phäi tåo m†i áp l¿c v§i CSVN trä tÃt cä tù nhân chính trÎ và tôn giáo, Ç¥c biŒt nêu Çích danh hai ông NguyÍn TÃn Trí và TrÀn Quang Liêm. Riêng chuy‰n vÆn Ƕng cûa phái Çoàn LMDCVN cùng thân nhân cûa hai ông trong hai ngày 12 và 13 tháng 10 vØa qua tåi QuÓc H¶i và B¶ Ngoåi Giao Çã ÇÜa ljn k‰t quä: nhà cÀm quyŠn CSVN Çã kš lŒnh trä t¿ do ngày 2 tháng 11 và tÓng xuÃt hai ông qua Thái Lan ngày 4-11-1995. Tåi Bangkok hai ông Çã ÇÜ®c Tòa ñåi SÙ Hoa Kÿ tåi Çây lo thû tøc và phuÖng tiŒn trª vŠ Hoa Kÿ trên chuy‰n bay cûa hàng không China Airline.
Trong th©i gian hai ông còn ª tåi Thái Lan, nh¿t báo Bangkok Time, China Time và hãng tin Reuter ljn phÕng vÃn: "Ông Trí tuyên bÓ là ông së ti‰p tøc tranh ÇÃu cho t§i khi nào ViŒt Nam có t¿ do dân chû". Trên ÇÜ©ng bay vŠ Hoa Kÿ, phi cÖ dØng låi phi trÜ©ng Taipei, ñài Loan, báo chí và các hãng tin tåi Çây ljn phÕng vÃn hai ông, vì h† thÃy Çây là trÜ©ng h®p khá Ç¥c biŒt và cÛng là lÀn ÇÀu tiên m¶t vø án chính trÎ ÇÜ®c nhà cÀm quyŠn CSVN chÃp thuÆn Çòi hÕi cûa chính phû Hoa Kÿ trä t¿ do cho hai ông. Trong cu¶c phÕng vÃn này ông Trí và Liêm cÛng xác ÇÎnh ti‰p tøc tranh ÇÃu cho t§i khi nào ViŒt Nam có dân chû, nhân quyŠn ÇÜ®c tôn tr†ng và Ç©i sÓng nhân dân ViŒt Nam khá hÖn.
Trong cu¶c phÕng vÃn các Çài truyŠn hình, báo chí tåi Los Angeles, ông Trí và Liêm cho bi‰t trong th©i gian bÎ giam cÀm, m¥c dù hai ông không hŠ bÎ Çánh ÇÆp, nhÜng vŠ m¥t tâm lš, nhà cÀm quyŠn CSVN áp døng chính sách khûng bÓ tinh thÀn. Ông cho bi‰t gi»a khuya, Çang ngû bÎ viên chÙc ÇiŠu tra g†i ông thÙc dÆy và dÅn Çi qua m¶t Çoån ÇÜ©ng dài tÓi tæm không thÃy rõ ÇÜ©ng Çi, phäi dò tØng bܧc m¶t, và phäi Çi vào m¶t cæn phòng âm u Ç‹ thÄm vÃn v§i nh»ng l©i lë, hành Ƕng ÇÀy hæm d†a và nhøc må. S¿ viŒc này tái diÍn thÜ©ng xuyên làm cho tù nhân lúc nào cÛng bÎ khûng hoäng tinh thÀn. Còn ch‰ Ƕ lao tù thì vô cùng kh¡c nghiŒt. Ông bÎ giam chung v§i hai ngÜ©i khác trong m¶t cæn phòng 6 thܧc vuông, vØa Çû cho 3 ngÜ©i n¢m, n‰u xoay trª së Çøng nhau, hÀu nhÜ chÌ ngÒi và n¢m mà thôi, không th‹ nào Çi ÇÜ®c, do Çó b¡p thÎt chân cûa ông bÎ teo låi, nên hiŒn tåi Çi ÇÙng có phÀn y‰u §t. Còn cæn phòng giam chÌ có m¶t l‡ thông hÖi, nhÕ hÖn hai gói thuÓc lá nhÆp låi, vì vÆy không khí gÀn nhÜ không Çû Ç‹ thª.
Ngoài ra, ông NguyÍn TÃn Trí cho bi‰t, khi ÇÜ®c trä t¿ do và tÓng xuÃt ra khÕi ViŒt Nam, ông Çòi låi các giÃy t© (b¢ng lái xe, thÈ an sinh xã h¶i, các thÈ tín døng...), máy quay phim, máy chøp hình cùng ba bÓn ngàn MÏ kim thì viên chÙc CSVN cho bi‰t các vÆt Çó bÎ thÃt låc mÃt rÒi và chÌ trä låi cho ông s° thông hành (Passport).
Sau cu¶c ti‰p Çón và phÕng vÃn cûa các Çài truyŠn hình báo chí, ông TrÀn Quang Liêm cùng thân nhân trª vŠ nhà, còn ông NguyÍn TÃn Trí cùng Giáo SÜ Stephen B.Young phäi lên phi cÖ Ç‰n Washington D.C. Ç‹ ngày hôm sau ra ÇiŠu trÀn trܧc Ñy Ban Nhân QuyŠn và Ngoåi Giao QuÓc H¶i Hoa Kÿ vào lúc 2 gi© chiŠu 8/11/95, do s¿ yêu cÀu cûa Dân Bi‹u Christopher H. Smith, Chû TÎch Ñy Ban Nhân QuyŠn, Ç‹ trình bày vŠ vÃn ÇŠ vi phåm nhân quyŠn tåi ViŒt Nam, qua vø án Phong Trào ThÓng NhÃt Dân T¶c và Xây D¿ng Dân Chû do Giáo SÜ NguyÍn ñình Huy lãnh Çåo mà ông là nhân chÙng sÓng trong vø án.
Tham d¿ trong bu°i ÇiŠu trÀn có ông Steve Coffey, Phø Tá ThÙ Trܪng Ngoåi Giao. Trong phÀn ÇiŠu trÀn, ông Trí nhÃn månh hai Çi‹m chính: Cäi thiŒn ch‰ Ƕ lao tù tåi ViŒt Nam; ÇÜ©ng lÓi tranh ÇÃu cûa Phong Trào ThÓng NhÃt Dân T¶c và Xây D¿ng Dân Chû có th‹ giäi quy‰t ÇÜ®c vÃn nån ViŒt Nam. Ông Steve Coffey cho bi‰t B¶ Ngoåi Giao ghi nhÆn s¿ trình bày vØa qua, và së giäi quy‰t vÃn ÇŠ ViŒt Nam trên hai cæn bän chính là vÃn ÇŠ MIA/POW và Nhân QuyŠn. N‰u các vÃn ÇŠ này chÜa giäi quy‰t ÇÜ®c thì ViŒt Nam chÜa có th‹ hܪng ÇÜ®c quyŠn tÓi huŒ quÓc vŠ kinh t‰.
Sau Çó ông NguyÍn TÃn Trí và phái Çoàn LMDCVN ljn B¶ Ngoåi Giao g¥p ông Winston Lord, ThÙ Trܪng Ngoåi Giao và ông Steve Coffey, Phø Tá ThÙ Trܪng Ngoåi Giao Ç‹ ngÕ l©i cám Ön viŒc giúp Ç«, can thiŒp vØa qua. Ngoài ra, nhân dÎp ông Trí có m¥t tåi Çây, Ñy Ban Nhân QuyŠn B¶ Ngoåi Giao Çã phÕng vÃn ông Trí Ç‹ tìm hi‹u rõ th¿c trång nhân quyŠn tåi ViŒt Nam hÀu có d» kiŒn Ç‹ thäo luÆn v§i chính quyŠn CSVN.
Sau bu°i ÇiŠu trÀn tåi QuÓc H¶i, ông NguyÍn TÃn Trí Çã trª vŠ Houston vào lúc 7 gi© chiŠu ngày 9-11-95, tåi phi trÜ©ng Hobby. Tåi Çây, gÀn 150 ngÜ©i tham d¿ bu°i ti‰p Çón, gÒm: v®, con, cha mË, chi‰n h»u, thân nhân và Çåi diŒn các Çoàn th‹ (H¶i C¿u Chi‰n Binh Hoa Kÿ, T°ng H¶i C¿u Chi‰n Sï, M¥t TrÆn QGTNGPVN, C¶ng ñÒng ViŒt Nam tåi Hoa Kÿ, C¶ng ñÒng Houston và Vùng Phø CÆn, H¶i Pháo Binh ViŒt Nam, H¶i C¿u Quân Nhân, H¶i Vïnh Long Vïnh Bình, H¶i An Giang, H¶i KÏ ThuÆt, H¶i Häi Quân, H¶i ThÜÖng Ph‰ binh, H¶i Không Quân,v.v...VŠ phía cÖ quan truyŠn thông chúng tôi thÃy có Çài sÓ 11, Çài sÓ 13, Çài sÓ 2, Çài sÓ 26, Çài sÓ 51, Çài truyŠn hình ViŒt Nam, Çài phát thanh VOVN, Çài phát thanh Little Sàigòn, TuÀn báo ñËp, Bán NguyŒt San Dân Ta, NguyŒt San T¿ Do Dân Bän và tåp chí Th‰ Gi§i M§i tØ Dallas v.v...
Sau phÀn ti‰p Çón, Ban t° chÙc m©i Çåi diŒn các Çoàn th‹ và cÖ quan truyŠn thông vào phòng ti‰p tân tåi phi trÜ©ng. Mª ÇÀu chÜÖng trình ông NguyÍn Væn ñÀy, Chû TÎch Khu B¶ ñông Nam Hoa Kÿ, LMDCVN, Çåi diŒn Ban T° ChÙc, džc diÍn væn chào mØng quan khách và các cÖ quan truyŠn thông; ti‰p ljn Bác sï TrÀn Væn Tính, Chû TÎch C¶ng ñÒng, ông Lê Phát Minh, Chû tÎch UBCHTU Liên Minh Dân Chû ViŒt Nam ngÕ l©i chào mØng chi‰n sï Nhân quyŠn NguyÍn TÃn Trí vØa trª vŠ tØ lao tù CSVN.
Trä l©i m¶t câu hÕi cûa Çài truyŠn hình sÓ 13, ông NguyÍn TÃn Trí cho bi‰t, n‰u cÃp lãnh Çåo cûa Çoàn th‹ chÌ thÎ ông ngày hôm sau trª låi ViŒt Nam thi hành công tác, ông cÛng s¤n sàng trª låi ViŒt Nam. "Vì Çoàn th‹ chúng tôi quy‰t tâm tranh ÇÃu cho t§i khi ViŒt Nam có t¿ do, dân chû." Nhân câu trä l©i này, m¶t câu hÕi k‰ ti‰p ÇÜ®c Ç¥t ra v§i bà Trí, liŒu bà có ûng h¶ ông Trí hay không. Bà Trí cho bi‰t bà lúc nào cÛng s¤n sàng ûng h¶ công cu¶c ÇÃu tranh cûa chÒng bà. Câu trä l©i này Çã ÇÜ®c cä h¶i trÜ©ng hoan nghênh nhiŒt liŒt v§i nhiŠu tràng pháo tay dài. Trä l©i câu hÕi khác cûa Çài Little Sàigòn, ông Trí cho bi‰t khi lên ÇÜ©ng công tác, ông Çã nghï có th‹ t§i 50% là bÎ b¡t cÀm tù, vì vÆy ông Çã làm t© ûy quyŠn toàn b¶ tài sän cho v® ông và d¥n dò nh»ng chi ti‰t cÀn thi‰t n‰u ông bÎ b¡t. Ông nói ti‰p: "chúng tôi bi‰t nguy hi‹m nhÜng phäi làm, vì chúng ta không dám làm, thì không th‹ khÖi mào, tåo th‰ thuÆn l®i cho ti‰n trình dân chû hóa ViŒt Nam."
Ngoài ra, nhiŠu câu hÕi khác ÇÜ®c Ç¥t ra và trä l©i tÜÖng t¿ nhÜ khi ông vØa ljn Bangkok và California Çã ÇÜ®c ghi nhÆn bên trên. Bu°i h†p báo tåi phòng ti‰p tân phi trÜ©ng chÃm dÙt vào lúc 8:00 gi© tÓi, m¶t sÓ thân h»u và chi‰n h»u cûa ông ljn cÖ sª thÜÖng måi cûa ông bà Trí Ç‹ tham d¿ bu°i tiŒc Çoàn tø cho t§i 11 gi© Çêm m§i chÃm dÙt.
Theo ông Nicholas Burns, phát ngôn viên B¶ Ngoåi Giao, thì cu¶c h†p gi»a Ngoåi Trܪng Warren Christopher v§i B¶ Ngoåi Giao CSVN trong tháng 8-1995 vØa qua, Chính phû Hoa Kÿ rÃt hài lòng thiŒn chí nhân Çåo cûa nhà cÀm quyŠn CSVN. ViŒc này së tåo mÓi quan hŒ ngoåi giao gi»a hai quÓc gia tÓt hÖn. Còn ông Phåm Chí, phát ngôn viên Tòa ñåi SÙ ViŒt C¶ng tåi Hoa ThÎnh ñÓn cho bi‰t, viŒc trä t¿ do hai công dân Hoa Kÿ này là m¶t hành Ƕng tÕ thiŒn chí cûa chính phû ViŒt Nam, chÙng minh s¿ cäi thiŒn liên hŒ ngoåi giao cûa hai nܧc.
Trong dÎp này chúng tôi ÇÜ®c ông Lê Phát Minh cho bi‰t, viŒc nhà cÀm quyŠn CSVN trä t¿ do hai chi‰n h»u cûa ông là m¶t bܧc ti‰n tÓt ÇËp, chÙng tÕ h† có thiŒn chí ÇÓi v§i th‰ gi§i và nhÙt là Hoa Kÿ, nhÜng ÇiŠu Çó chÜa Çû. N‰u nhà cÀm quyŠn CSVN thÆt s¿ muÓn có s¿ liên hŒ ngoåi giao tÓt v§i các quÓc gia t¿ do trên th‰ gi§i, h† cÀn phäi th¿c hiŒn nhiŠu bܧc ti‰n b¶ hÖn, nghïa là phäi thä tÃt cä tù nhân chính trÎ và tôn giáo Çang bÎ giam cÀm, cùng v§i nh»ng chi‰n h»u cûa ông trong Phong Trào ThÓng NhÃt Dân T¶c và Xây D¿ng Dân Chû còn bÎ giam cÀm. ñÒng th©i chÃp nhÆn m¶t th‹ ch‰ chính trÎ Ça nguyên Ça Çäng và Çó cÛng là š nguyŒn cûa toàn dân ViŒt Nam.