TC L v TRUYN THNG
v L GING SINH

NGUYN BO TNG


1. Ma vng
Danh t "Ma vng" ch thi gian 4 tun trܧc L Ging Sinh v bt u nin lch Phng-V ca Gio hi Cng gio. T nguyn ca Ma Vng do ch La Tinh Adventus (c ngh l S n), bo trܧc Cha Ki-t xung th lm ngܩi, mu nhim Nhp Th ca Ngi Li. Bui s khai, Ma Vng cng nh L Hin Linh (Epiphany), cng gi l l Ba Vua biu tܮng bin c c Gisu ging trn. l ma chay tnh v chun b mng l, tr thnh tc l, tuy nhin Ma Vng ܮc nh ngha l 4 tun l trܧc L Ging Sinh do c Gio Hong Gregory C (590-604) vo th k th VI.

Ma Vng bt u Ch Nht gn ngy 30 thng Mܩi Mt, l knh Thnh An-R Tng . Ngܩi Cng gio nu r nhng ch NJ cho sut Ma Vng: n chay v thng hi Nj chun b mng l Ging Sinh, h chim nim khng ch ch Ǯi k nim bin c ti Be-lem (Bethlehem), nhng cng k nim vic bo trܧc Cha Ki-t ljn vo ngy tn th, v h hn hoan trong phng cch trm lng, Nj biu dng lng t bi thng xt v tnh yu thng Thin Cha gn k. Danh t "Ma Vng" (Advent theo Anh ng) ܮc m t trong "Catholic Encyclopedia" (Cng Gio Bch Khoa T in) l phi ܮc mang mt ngha y nht cho qu kh, hin ti v tng lai.

2. Lch Ma Vng
Mt phng cch ngܩi Cng gio chun b cho L Ging Sinh l ch nh nhng kinh nguyn ring bit, nhng vic lnh, vic n nn thng hi hoc nhng mc tiu cho mi ngy ca Ma Vng bng cch chun b mt bc tܩng hoc k lch (thܩng Nj gn l sܪi) vi nhng khong cch ghi l hin dng mi ngy, nhng lch tng t c bn ti th trܩng, nhng nhng lch ny phi ܮc tng c nhn chun b cho d n ngy l ngh thch th ca gia nh.

3. Nh Ma Vng
Khc vi lch Ma Vng, nh Ma Vng m t nhng ca s v ca ra vo phi ܮc m mi ngy trong sut ma Nj tit l mt kinh nguyn hoc mt suy nim hay NJ ngh cho cng tc. Thܩng thܩng ca s cui cng tit l mt mng c Ging Sinh. Cc nh Ma Vng cho tr em c th c tng bc, trn c a im trng by Ƕng vt, cc mc ng, cc nh bc hc, Thnh Gia trong mt cnh Ging Sinh.

4. Vng Hoa Ma Vng
Vng hoa Ma Vng (Advent Wreath) thܩng l hnh vng trn c cnh l xanh ti vi bn ngn n cy (nn) din t 4 tun l ca Ma Vng. Mi Ch Nht ca Ma Vng, ch nh theo o Cng gio t mt ngn n cy, t hai ngn vo tun l th hai v.v.. v džc kinh nguyn v ht Thnh Vnh do tt c mi ngܩi trong gia nh.

Trong nhiu vng hoa, c ba cy n cy mu thm (purple) v mt cy n cy mu hng, cy n cy sau ܮc t ln vo Ch Nht th ba, gi l Ch Nht "Gaudete" (ting La Tinh c ngha l "Hy Vui Ln") li m u ca ca nhp l. Mu thm c ngha l chuyn n nn thng hi, mu hng l s vui mng, v vng hoa biu tܮng s chin thng.

Vng hoa ma Vng kt hp vi nhng ch NJ, chun b cc vic phi lm trܧc mang tnh cch khi hon ca ma trܧc L Ging Sinh.

5. Tc l "Cho ngܩi tr" (Posadas)
Mt vi a phng, nh vng tc gi c ng, thuc Gio X St. John the Baptist III50 San Pablo El Cerrito, CA 94530, c tc l c hnh l nghi "POSADAS", danh t bt ngun t ting Ty Ban Nha c ngha l "cho ngܩi tr". l mt l nghi c t lu ǩi ti cc quc gia theo o Cng gio thuc Chu M La Tinh. Tc l gm c vic i thm ving nhng ngܩi li xm trong chn m lin trܧc l Ging Sinh. Mc ch nhc nh cuc hnh trnh ca Thnh Giuse v c M v Be-Lem Nj tm ch tr cho m Thnh Cha Gisu ging trn. n nh ai thm ving, h ht Thnh ca, cu nguyn ܮc gp g v quen bit nhng bn mi. Tr em ܮc ǥc bit n cho, l phng cch vui a chun b mng l Ging Sinh. Gi khi hnh, a im nh ܮc thm ving v l trnh ܮc ghi y chi tit, in sn v pht cho nhng ngܩi tham gia.

6. L Ging Sinh
L Ging Sinh l l c hnh k nim s ging sinh ca c Ki-T ti Be-Lem. Anh ng gi l "Christmas" c ngha l "MASS of CHRIST" (Thnh L ca c Ki-T).

C nhiu tc gi vit v ngy thng ca l ny, nhng khng ai bit chnh xc v ngy sinh chnh thc ca Cha Gisu. Cc nh thin vn nhn xt mt cch thn trng v hin tܮng ngi sao Be-Lem v khng ng vi nhau v nm sinh ca ng Cu Th. Vo thi s khai ca Ki-T gio, Gio Hi ng Phng c hnh l vo ngy 6 thng Ging dng lch (trng hp vi l Hin Linh ngy nay). Vic c hnh l Ging Sinh vo ngy 25 thng 12 dng lch do Gio Hi Cng Gio la chn, trng hp vi ngy ng ch (winter solstice) l ngy vo thi thܮng c, th gii ngoi gio thܩng c hnh l nghi tn gio lin quan ljn vic bng ti b nh sng chinh phc. Chnh v d kin Nj chng li cc l nghi ngoi gio ny m Gio hi Cng gio cho p dng l Ging Sinh vo ngy thng . Qua nhiu th k, ngy 25 thng 12 tr thnh mt ngy ni bt.

Trong cun "Catholic customs and traditions" (Tc l v truyn thng Cng gio) n bn ln th 32, vit: "L Ging Sinh l vic c hnh phng v ca mt bin c cu Ƕ hn l mt k nim tܪng nh ca cun lch hoc bin c lch s. Thnh Augustin din t li mt phng cch khc: "Ngy ny linh thing khng phi v Mt Tri hu hnh, nhng v s ging sinh ca mt ng To Ha V Hnh ca Mt Tri".

7. Ma Ging Sinh
Thi k ny bt u t ngy p l Ging Sinh (24-12) ljn l Hin Linh (cng gi l l Ba Vua) (6-1) ܮc mnh danh l "Mܩi hai ngy ca l Ging Sinh". Trong ma Ging Sinh, Gio hi cng c hnh l knh Thnh Stphan, v t o tin khi (26-12), l knh Thnh Gioan Thnh-S, mn nj ܮc Cha Gisu "yu mn nht" (27-12), l cc Thnh Anh Hi, cc tr nh b git do lnh ca vua Herode trong mu toan st hi ng Cu Th mi sinh (28-12). Vo Ch Nht tip theo l Ging Sinh l l knh Thnh Gia, cng vi l knh cc Thnh Anh Hi, mt mc tiu c hnh cho s sng. Ngy 1 thng Ging dng lch, l knh trng th c m Maria, M Thin Cha, ܮc c hnh vo th k th 16 v ܮc k vo l knh nh (cho ljn nm 1969) kt hp vi l knh Cha Gisu chu php Ct B. L ny ܮc c hnh mt tun sau l Ging Sinh, c ngha l mng l Cha Gisu ging sinh ln th hai, nhn mnh a v ca c Maria.

L Hin Linh (cng gi l l Ba Vua), ngy 6 thng Ging dng lch, l mng l Nhp th (Incarnation) trong Gio Hi ng Phng. Anh ng gi l Epiphany do ting Hy lp "Epiphanein" c ngha l "t ra" v trong l u ghi nh tt c nhng thi k ܮc Nj li trong Phc m, khi loi ngܩi c th nhn thong qua bn tnh Thin Cha ca c Kit: ng Cu th chu php Ra, php l thnh Cana, ba nh bc hc th ly Cha. Vo cui th k th VI, cc Gio Hi ng v Ty n nh ngy 25 thng Chp dng lch l l Ging Sinh v ngy 6 thng Ging dng lch Nj c hnh l Cha chu php Ra, ba nh bc hc ving Cha v nhn nhn hi nhi nm trong mng c l Thin Cha. Ti Hoa K, l Hin Linh ܮc c hnh Ch Nht gn nht do tc l n nh. (6-1)

8. Cy Ging Sinh
Thi Trung C, cc Ki-t-hu ti c, vo ngy 24 thng Chp dng lch, t chc l ng Adam v b Eva. Mt trong nhng tc l vy chung quanh l ny l mt tr chi, m t nhiu hnh thi khc nhau, mt vi tr chi khng thch hp, nhng thܩng c "Cy Thin ng" (Paradise tree), tc l cy bit S Lnh v S D. Biu tܮng ca cy dn ljn ti T Tng, gn nh mt kch diu ng Adam v b Eva Nj mng l Ging Sinh. Khi ng Cu Th ging sinh, cc ngn n trn cy bt sng, l nhng ngn n cy gn lin vi cc cnh cy. S dng nh sng trong l k nim c truyn thng t lu ǩi chung quanh ma ng ch. Vo th k th XVII, cy Ging sinh ܮc kt hp vi nh sng v cc trang tr, c tnh cch tܮng trng nh mt s gia vit: "Mu xanh ca hy vng trong lc hp hi, nh sng ca c Ki-t ܮc thp ln vo lc ti tm tinh thn v nhng tri cy ca Vܩn a ng".

Cc kiu trang tr cy Ging Sinh m nhng gia nh Cng gio ngy nay vn thܩng s dng nhc nh h v ngha thc s ca ngy L. Cc ngi sao, thin thn, mng c, thnh gi v nhng hnh tܮng v cnh Ging Sinh... mi ngi trong gia nh NJu thi ua trnh by mt cch m thut, tiu im l gy s ch v Cha Cu Th ging trn.

9. Mng c
Ting Php gi mng c l "Crche" tng ng vi ch "Manger" trong ting Anh, l nhng cnh din t Cha Ging Sinh qua nhiu th k ca cc thnh ܩng Ki-t gio. Thnh Phanxic Assisi ܮc nhn nhn l Ngi truyn b vic thit lp Mng C Ging Sinh nm 1223 ti Greccio, thuc nܧc . Ni y Ngi thit lp mng c sng Ƕng trong mt ci hang dnh cho khch hnh hng ljn knh ving. n th c B C (St. Mary Major) ti La M hin nay cn lu gi mng c tht s ni Cha Hi Nhi nm lc ging sinh.

Bt c theo t l no, cnh ging sinh ca c Ki-t vi hnh tܮng c M, Thnh Giuse, Cha Hi Nhi, mc ng, thin thn, cc Nh Bc Hc hay Ba Vua v cc Ƕng vt, ܮc nhiu ngܩi yu mn trong nhng th k qua i, ǥc bit ti . Linh mc Dng Tn James Monks m t "Tܮng Cha Hi Nhi" (Bambino) trong mt vi ngi thnh ܩng , mt vi tܮng ܮc khc bng g em t Thnh a v, tܮng ܮc Nj ln kiu rܧc trng th trong ngy l Ging Sinh. Ngi vit:"Trong ma Ging Sinh, tܮng Cha Hi Nhi nm trong mt mng c ln trang tr lng ly ǥt ti pha sau nh th. C mi bui chiu, cc tr nh, thanh nin nam n tui vo khong t bn ljn mܩi, ln ging n ng ǥt i din vi mng c, chng ging thuyt, ngm th v l Ging Sinh m mi ngܩi c th nghe".

Trong nhiu gia nh cng gio, cng ging sinh ܮc tp hp dn, nhng tܮng nh ܮc thm trong Ma Vng, ln ljn im cao nht l tܮng Thnh Gia.

Trn y ch l mt vi tc l v truyn thng v L Ging Sinh ph thng trong dn chng, cn nhiu tc l ti mi a phng, mang tnh cch c truyn v dn gian. Trong phm vi nh hp ca bi bo, chng ti rt tic khng th m t ht ܮc.

Chc qu Ƕc gi mt ma Ging Sinh tht an bnh v hnh phc.


| Issue 422 | VIET Home | Online Subscription |