MT TRONG NHNG VN GY
NHC U CHO CNG NG VIT:

NN BI BC

NGUYN XUN NAM
Ngy nay, chuyn bi bc gn nh lan trn khp mi ni t u M ljn Phi, t thnh ph cho ljn nng thn. u u, chng ta cng thy nh bi dܧi hnh thc ny hay hnh thc khc, t xc da, t tm, mt chܮc, chn, cho ljn x ph, xp xm, bi co, x lc, cht ho v c bu cua c cp... Ngay ti San Jose v cc vng ln cn, cng gn c chc sng bi hp php trn quy m ln, ܮc t chc mt cch chu o nh l mt ngnh cng nghip. Chuyn nh bi khng l mt chuyn l trong ǩi sng ca con ngܩi ngy nay, cho d ni no trn tri t.

Vit Nam, chuyn nh bi c t ngn xa v con ngܩi trong x hi ngy xa cn dnh ra c mt thng Nj gi l thng nh bi- thng hai c bc. Thc t, ngܩi Vit Nam u ch nh bi trong thng Hai m thi, h nh sut nm sut thng.

M, tuy quc gia ny mi thnh lp hn 200 nm nay, th nhng vng t ny, chuyn bi bc cng c mt t lu trܧc . Theo cun sch Gambling Without Guilt - The Legitimation of an America Past Time ca John Rosecrance ܮc xut bn vo nm 1984, nn bi bc tng xy ra trong cc b lc da ti Bc M t th k 17. Nhng th dn u tin ca Bc M ny chi bi bc ljn mc rng rn nh b lt trn trung, cn ly ǩi mnh, ǩi v con ra ǥt c cܮc, v nu thua th bn thn mnh hay v con lm n l cho ngܩi thng trong mt thi gian nht nh no . Tht l canh bc ǩi ngܩi, u thua km g nhng tay trm st pht vo th k 20 ny.

Ni trang 12 ca cun sch trn, John Rosecrance vit: "Nhng bi vit v x hi th dn da trܧc y cho thy rng bi bc ng mt vai tr quan trng trong cuc ǩi ca nhng ngܩi da u tin trn vng t M hin nay. B lc Onondagas vng New York ngy nay l nhng tay nh bi huyn thoi. H ǥt c ca ci vo tr sc sc. B lc Iroquois -gm c b lc Onondaga- chi mt loi bi bin th t mn sc sc ܮc gi l Hubbub. Tr Hubbub ny dng cc ht o vi mt mt ܮc t chy bng la." Tr chi Hubbub ny qua miu t ca William Wood vo nm 1634 l tht n o, n o ljn Ƕ m bn c th nghe ting n o nhng ni cch xa gn 400 mt. Nhng tay bi bc v i, v ngc v la Hub Hub Hub tht no Ƕng. Tht n ljn mc kinh hn. B lc da Narragansett vng t ca thnh ph Rhode Island ngy nay v b lc Chumash ca vng Ty Bc thܩng hp nhau chi tr en trong nhiu ngy m c khi ton b ca ci ca c b lc b thua sang tay ngܩi khc. Cc b lc vng pha ng cn chi mt tr ging mn football ngy nay m cc tr gn cch nhau gn c dm. Trong nhng cuc tranh hng nh th, hng ni tin bng v s (wampum) ܮc mang ra ǥt. Vo th k 18, ng Francois Xavier De Charlevoix nhn xt rng b lc Hurons ang thua sn sng chi ti cng, ljn khi h b lt trn trung, v trong cn kht Nj g li, h cn mang c thn mnh, v con ra ǥt v nu thua th nh phi lm n l cho k thng mt thi gian no . Tht l liu mng ht ch ni.

Qua vi trch thut ni trn, t ngy xa khi nܧc M cha thnh lp, ngay trn vng t M ny, nn bi bc en l mt thi tc vi nhng trn en tn gia bi sn v c vong mng ri.

C BC v TI C: HAI ANH EM SANH I?
Ti c dp džc lܧt qua trn gn mt chc cun sch v bi bc, hng chc bi bo c trong nܧc ln bo M, mt n tܮng kh mnh l bt c cun sch no cng ni ljn s lin h mt thit gia bi bc v ti c. n tܮng ny lm ti lin tܪng ljn chuyn bi bc v ti c dܩng nh l hai anh em song sinh. Mt vi tin trong nܧc ܮc trch ng li, mt vi bi bo ngoi quc ܮc dch li v ng trn s bo k ny Nj cho bn thy rng ci cm gic v cp song sinh "bi bc v ti c" l mt s kin ܮc nhc ti nhiu. Nu bn thch džc thm v nhng mi lin h gia bi bc v ti c, chng ti xin gii thiu mt s sch sau y (xin gii thiu vi cun v trang bo gii hn):

- Gamblers Money: The New Force in American Life ܮc xut bn vo nm 1965 bi Wallace Turner.
- The Impacts of Legalized Gambling: The Socioeconomic Consequences of Lotteries and Off-Track Betting ܮc xut bn vo nm 1938 bi David Weinstein v Lilian Deitch.
- Nation of Gamblers ܮc xut bn vo nm 1984 bi Stuart Winston v Harriet Harris.
- The Atlantic City Gamble ܮc xut bn vo nm 1983 bi George Sternlich v James W. Hughes.
- Sagebrush Casinos - The Story of Legal Gambling in Nevada ܮc xut bn vo nm 1953 bi Oscar Lewis.
- House of Cards - The Legalization and Control of Casino Gambling ܮc xut bn vo nm 1978...

Trong nhiu chuyn džc ܮc qua cc cun sch trn, c mt cu chuyn tht quan trng m chng ti xin k li dܧi y: Vo u thp nin 1950, Thܮng ngh s Estes Kefauver n lc chng minh c mi lin h gia bi bc v ti c c t chc. ng i ljn 14 thnh ph trn khp nܧc M Nj iu tra v nghe to x. Sau gn ba nm iu tra, ng kt lun rng "ti c c t chc kim sot bi bc" (organized crime controlled gambling), rng "bi bc b m cn kim sot" (gambling was controlled by the mob) v rng "tin thu t bi bc ܮc dng Nj ti tr cho nhiu hot Ƕng bng ng xu xa, gm c chuyn cho vay n, im, mua bn ma ty v c hi l" (gaming proceeds were used to finance a multitude of nefarious syndicate activities, including loan sharking, prostitution, drug dealing and bribery). Thܮng ngh s Estes Kefauver cn a ra hng lot bng chng Nj chng minh rng bi bc cn gy ra cnh tham sa dža ca gii cnh st v t ng ta kt lun rng vic nh bc bt hp php ch c th xy ra ܮc vi s hp tc ca cnh st b mua chuc.

Trn bo Si Gn Gii Phng t trong nܧc, va mi ng mt chuyn nh sau: "GIT NGОI V C BC. Lc 22 gi 30 ngy 27.1, ti phܩng Phm Ng Lo (qun 1) xy ra v git ngܩi v n tin do nh bc. Trn Vn Quc, sinh nm 1968, ng ti chung c Quc Thanh (phܩng Nguyn C Trinh) i tm Danh Nhn (sinh nm 1960, ng ti phܩng Phm Ng Lo) Nj i tin thiu n do nh bi. Trong tnh trng ung thuc kch thch, Quc dng cy c u nhn m 2 nht vo ngc Nhn, lm Nhn cht ti ch. Sau , Quc ljn cng an phܩng Thi Bnh Nj th ti." y chnh l mt trong nhng bng chng t trong nܧc minh ho thm cho s lin h gia bi bc v ti c. Nn ghin bi bc nhiu lc khng ch bt ngܩi ghin phi tr gi bng s ph sn m bng c mng sng ca chnh mnh.

Trn cc bo ch ca Hoa K, chuyn lin h gia bi bc v ti c cng ܮc nhc ljn. Trong bi "Bay 101 Seeks OK Now for More Tables in the Future" trn bo San Jose Mercury News, c mt on nh sau: "Trong lc cnh st v cc nh hot Ƕng cng ng ph phn cc sng bi a phng v vic to thm ra cc vn NJ ti c v x hi th nhiu chnh tr gia v mt s nh doanh thng cho rng thu nhp m cc sng bi to ra rt cn thit cho thnh ph San Jose. Hai sng bi 40 bn nh bi ca thnh ph -Bay 101 v Garden City - hin gp 8.3 triu la hng nm cho ngn qu ca thnh ph ny..." Nh vy, cc vn NJ x hi m nn nh bi c th gy ra c khi cn b dn x bi cc chi phi khc, trong c chi phi v mt ti chnh.

Theo bo US News and World Report ngy 15 thng 1 nm 1996, mc Ƕ xy ra ti c ti nhng vng c sng bi cao hn nhiu (1092 v trong s 10 ngn dn) so vi nhng vng khng c bi bc (593 v trong s dn tng t). Ti liu ny da vo thng k vo nm 1994.

Cng trn bo San Jose Mercury News, s ngy 16 thng 2 nm 1996, k gi Betty Barnacle vit mt bi ngn v s lin h gia bi bc v ti c dܧi tiu NJ "Cc Thnh Phn Gy Ti c Khng Cܫng Ni S Quyn R Ca Cc Sng Bi" m Dng nh chuyn ng v ng trong s ny. Qua bi ny, qu bn c th thy nhng thnh phn ti c rp rnh quanh sng bi v thi hnh cc ti c tht khc lit.

Nhiu ngܩi cho rng tnh trng tn cng vo gia nh (home invasion) trong cng ng Vit xy ra l v nhiu l do, trong c l do nn bi bc trong cng ng Vit gia tng. Mt kin m ti ܮc nghe khi tham d l khnh thnh mt sng bi trong vng l bt c mun m sng bi phi m sng bi gn khu vc ngܩi Chu sng, nht l gn khu vc dn c ca ngܩi Vit. Theo nhng thng k khc nhau, s ngܩi Vit chim khong 30% s ngܩi lui ti cc sng bi. Tnh trng ny khng ch gy chy mu ti chnh trong cng ng Vit m cn c th to ra nhiu vn NJ x hi trong cng ng v gia nh ngܩi Vit.

Bi bc ang l mt ni nhc u trong cng ng Vit hin nay.

Tuy mt s cc sng bi c h tr cho cc t chc x hi trong cng ng Vit mt s ngn khon no Nj dch cc ti liu ca t chc Gamblers Anonymous ra ting Vit hay t chc cc lp hܧng dn v cc vn NJ nguy him lin quan ljn bi bc, tuy th mt s kin vn cho rng cc chng trnh ch c th lm gim phn no cc vn NJ x hi v gia nh m bi bc gy ra m thi v ci ngun gc chnh l s tn ti ca cc sng bi vn lun lun quyn r ngܩi chi bi, trong c ng o ngܩi Vit.

BN C PHI L MT TAY TAY CHI BI NGHIN NGP (COMPULSIVE GAMBLER)?
Trong ngn ng bi bc, theo sch Easy Money ca David Beale v Clifford Goldman, gii nh bc chia ra lm hai loi m s phn chia ny da vo tm l ca ngܩi chi bi. Loi th nht l social gambler (ngܩi nh bc cho vui Nj gii tr). Loi ngܩi ny nh bi v xem chuyn nh bi l mt th tiu khin, mt hnh thc gii tr m chuyn ܮc thua khng ln lm v c chi bi hay khng chi bi cng khng l chuyn quan trng. Nhiu ngܩi trong chng ta i Reno hay Las Vegas vi gia nh vo nhng k ngh hay l Nj gii tr v chi bi. Chi bi cho vui, cho qun s ǩi nhiu khi lm mnh nhc u trong sut c nm. Loi th hai l loi compulsive gambler (tay chi bi nghin ngp) m s dnh lu ca h vo bi bc chi phi mi suy ngh v quan tm ca h. Loi ny tht l loi nghin ngp kinh nin, n thua d tn c khi bay c xe, c nh v thm ch c gia ti ch trong chc lt. Loi chi bi ny khng bao gi chu hc t nhng tht bi ca mnh t bi bc m tri li ngy cng lao su vo tr en bt mng v ngy cng chi ln hn, liu mng hn, ǥt cܮc nhiu hn kh nng c ܮc ca mnh. Chnh v vy, loi ngܩi chi bc kiu ny thܩng nܧng ǩi mnh trn bn en v c khi x c gia nh vo con ܩng en ti y ti li v bi kch. Theo kin ca mt s nh tm l tr liu hc, nhng k nghin ngp bi bc nh th l nhng ngܩi b bnh thn kinh tht s, b tm l ham thch tn cng mt cch v thc y vo tm trng ni lon chng li s tit Ƕ v nhng nguyn tc o c trong ǩi sng v ri b cm gic ti li hnh h m cm gic ti li ch c th gim xung bng vic thua bi ngay trn bn bi bc. Tht l bt ng khi nhng nh tm l tr liu php khng nh rng nhng ngܩi vo loi compulsive gamblers mun thua, cn thua bi bc bi nh th vic thua bi gip h bnh qun trng thi tm l ca h. Theo cc nh tm l, tm l ni trn thܩng t nhiu tn ti trong mi chng ta v d dng bc pht khi mt sng bi ܮc m ra ngay thnh ph m mnh c ng. T suy ngh ny, nhng ngܩi chng bi bc cho rng cn phi hn ch vic m ca cc sng bi, bi s c mt ngy cng nhiu cc sng bi cng c ngha l ngy cng nh thc ci cm gic, tm l chi bi kiu compulsive gambling m lu nay ang ng qun trong mi chng ta.

C khi chng ta ch l mt k chi bi cho vui (social gambler), khng phi l mt compulsive gambler, th nhng vic lan trn ca cc sng bi c khi mt ngy no nh thc trong ta tm l compulsive gambling hay to nhng thc y cho chng ta vo con ܩng bi bc ngy mt su hn. Gn mc th en gn n th sng kia m. Hay bu th trn, ng th di kia m. Khi bu khng kh tinh thn b nhim vi nn bi bc nhiu, kh nng b nhim ca mi chng ta ngy mt cao.

Mt iu cn ni thm l khng ai ܮc sinh ra l hay bm sinh l mt g nh bi nghin ngp theo kiu compulsive gambling, th nhng trong mi chng ta NJu c mm mng, ht mm ca compulsive gambling. Bn v chng ta hy cnh gic bi nhiu khi "ht" compulsive gambling mc thnh "cy" trong chng ta, trong ngܩi thn chng ta ri m chng ta cha bit hay trnh n khng chu bit. Lun cnh gic v thn trng bi c rt nhiu tay compulsive gamblers y gia nh vo ch b tc ca bi kch m mi ngy no y, h l nhng ngܩi cha h bit ljn bi bc.

PHONG TRO CHNG I BI BC NGY CNG YU V TAN DN
Tuy ngy cng c nhiu nghin cu cho thy rng bi bc c mi lin h trc tip ljn ti c, tuy th trn bnh din x hi, chng ta thy rng ngy cng c nhiu sng bi ܮc m ra v phong tro chng i bi bc ngy cng yu i.

Mt trong nhng l do quan trng dn ljn vic chng i bi bc ngy cng yu i l vic bi bc n su vo x hi M nh l mt hnh thc gii tr. Hn th na, doanh thu ca bi bc ng gp mt phn quan trng vo cc ngn qu ca cc c quan chnh ph. Nhiu tiu bang, thnh ph hin nay da vo s tin ng gp ca cc sng bi Nj ti tr cho nhng hot Ƕng cn bn nh hot Ƕng y t ca bnh vin, xy ct ܩng s v trܩng hc... Tuy c nhiu kin nu rng tin ng gp ca cc sng bi khng th b ǡp ni thit hi x hi v thit hi do ti c c lin quan ljn bi bc gy ra. Th nhng, nh ni s ng gp ca cc c s bi bc i vi cc c quan thin nguyn v c c quan chnh ph l to ln m nu ct ngay th cc hot Ƕng ca cc c quan c th s khng cn na. Nh th, chnh s ng gp ti chnh ca cc sng bi vo cc c quan hot Ƕng x hi v chnh ph, v cng chnh thi quen ca ngܩi M trong vic gii tr bng bi bc l mt l chn bo v bi bc trnh nhiu nhng n tn cng t gii chng bi bc v ngy cng m rng v pht trin.

Ngay c gii lnh o tinh thn v tn gio cng khng cn thi Ƕ chng i mnh m nh trܧc y na. Gambling Without Guilt vit rng mc du vic chng i bi bc vn tn ti, th nhng s chng i ny b tan v. Cc nhm tn gio cng ngy cng khng cn l mt mt trn thng nht trong chin tuyn chng bi bc. Theo sch Gambling Without Guilt, nhiu nh th cn ng h vic nh bi v l thuc vo nhng thu nhp t cc sng bingo hay Las Vegas Nights. Trong vn NJ ny, kin ca Billy Granham l in hnh nht. Sau khi thm Las Vegas vo nm 1978, Billy Graham nhn xt rng ng tm thy ni l mt ni th v Nj thm ving v ni rng tuy ng khng nh bi, nhng kinh thnh khng ni g r rng v vic chng li bi bc. Gio hi Cng Gio cng gi thi Ƕ trung lp i vi chuyn bi bc.

V mt lp php, cng c nhng tan v trong s chng i bi bc. Thܮng ngh s Bob Graham ca tiu bang Florida chng i chuyn bi bc trn quan im rng bi bc gy ra s sa st v cc gi tr x hi, nhng ng li ng h quan im ca Ralph Turlington- ngܩi ph trch gio dc ca tiu bang ny- trong vic s dng s ng gp ti chnh t vic chi s x cho vic pht trin gio dc...

Cc ch sng bi cng bit "u t" vo chnh tr mt cch kho lo. Theo thng k trn bo US News and World Report s ni trn, cc tay ch sng bi ng gp vo ngn qu chnh tr v tranh c ca cc ng v ng c vin mt s tin kh ln: 3.1 triu M kim (t 1/1993 ljn 10/1995), trong c 2 triu cho ng Cng Ha v 1.1 triu cho ng Dn Ch. Nhiu Thܮng ngh s v dn biu Hoa K nhn s ng gp ti chnh t cc sng bi. Thܮng ngh s Bob Dole nhn ܮc 345,850 M kim qua mt cuc gy qu do Mirage Resorts Inc ti Las Vegas t chc vo thng 6 nm ri. Nh th, cc nh lp php v cc ng c vin Tng Thng ܮc "gip ǫ" ti chnh rt nhiu. Vy, liu nhng v ny khi ǡc c c mnh ming ng i lp vi gii bi bc khng?

Qua mt vi trch dn ny, chng ta thy rng cc ch da mnh m trong phong tro chng m rng bi bc ngy cng lung lay v tan v.

KHNG AI THNG TA BNG TA THNG TA
Theo s nghin cu ca cc nh x hi hc, cc nh tm l tr liu php, cc nh kinh t hc, cc nh tm l hc, ngܩi ta lao vo bi bc v nhiu l do khc nhau. Nh chuyn mn ny nhn qua lng knh chuyn mn ring ca h, v kt qu qua nhng lng knh khng ging nhau.

Nh vy, tm hiu cc nguyn nhn dn ljn thi quen nh bi l mt nghin cu phc tp v khc bit trong tng trܩng hp. Chnh v vy, vic "cai" cn ghin bi bc nhiu khi cn ljn s gip ǫ ca cc nh chuyn mn lin quan v c kinh nghim.

Dܧi y l mt li khuyn ܮc trch t cun Nation of Gamblers v phng php nhm chm dt nn bi bc.

"Ch c mt cch duy nht Nj chm dt thi quen nh bi. u tin, bn hy t th rng mnh b nghin bi bc. Nu vic nh bi nh hܪng xu ljn cuc ǩi ca bn v cuc ǩi ca nhng ngܩi thn ca bn, th bn chnh l k c bnh nng trong tr chi bi bc. Nu bn chm dt nn bi bc ngay tc th, bn chm dt s tt dc m bn ang trn con ܩng . Hn nhn ca bn c th b cu vn, ti c c th b trnh i, nhng tay cho vay nng li s ct khi cuc ǩi ca bn. K ljn, bn hy t th vi ngܩi m vic bi bc ca bn mang li s nh hܪng nng n nht. Hy t th vi ngܩi y rng bn l mt k chi bi bc mng v nghin ngp. Hy k cho ngܩi y nghe nhng vic m bn lm nh di tr, mu m, phn bi, v c nhng ti m bn phm Nj kim tin bi bc hay Nj che du chuyn bi bc ca bn... Nj ngܩi y ngn chn bn khi thi quen t hi . Bn c th ngh rng bn khng th ni vi ngܩi y v ngܩi y s suy sp tinh thn, s t t, s chu s thng tn nng n; rng ngܩi y khng mnh Nj gii quyt vn NJ... Nu bn ngh nh th, bn s ngh ra mt trm l do thoi thc m nhng l do khng nhm mc ch bo v cho ngܩi y m l bo v cho chnh bn bi bn ang s v s thng tn, s xu h, s nhc nh v c s gin d m chnh bn s phi chu ǿng. Th nhng nu bn dng cm, chp nhn s t th , bn s cu cuc ǩi ca bn khi s sp ǰ tai hi m chc chn bn s khng th no trnh khi nu bn khng chm dt nn bi bc. Nu bn mun s gip ǫ ca ngܩi ngoi, mun chm dt nn bi bc v thay ǰi ǩi sng m bn ang sng Nj c cuc sng tt p hn v hy vng hn, bn hy gi ngay t chc Gamblers Anonymous. Ngay lc bn bt u quay s in thoi ca t chc ny, bn bt u thay ǰi ǩi sng ca bn. Hy lm chnh xc theo iu h dn. ng quan tm ljn nhng chuyn khng quan trng nh bn l ai v ang thiu n bao nhiu. T chc ny bit cch gip bn gii quyt cc chuyn . iu quan trng l bn khng cn c n, li thi mt mnh na. C c triu ngܩi ang cn gip ǫ nh bn vy. Gamblers Anonymous s c tc dng hu ch nu bn mun b bi bc. Hy Nj cho Gamblers Anonymous gip ǫ bn chm dt s c n, s khn kh, v c ni au m bn ang chu ǿng. Hy Nj cho h chia x gnh nng ca bn. Hy Nj cho h cho bn thy rng nhu cu tin bc khng phi l vn NJ m vn NJ l chuyn bi bc ca bn. Hy gi ngay Gamblers Anonymous ngay bn nh. Nu khng c t chc Gamblers Anonymous ngay trong vng ca bn, ni ch cch bn mt gi li xe, hy gi cho cc nh tm l hc, nhng nh tm l tr liu php. Hy k cho h vn NJ ca bn. Nhng ngܩi nh th ܮc hun luyn mt cch rt chuyn nghip trong lnh vc thi Ƕ ca con ngi v s mang li cho bn s gip ǫ m bn cn nu bn thnh tht. Mi gi v mi ngy m bn sng khng cn s gip ǫ s lm t hi hn tnh trng ca bn. Hy hnh Ƕng ngay lp tc. Hy t quyt tm, tha nhn rng bn ang b bnh v hy th nhn iu vi gia nh, vi c mi ngܩi nu bn cm thy cn thit phi lm nh th. i vi mt ngܩi b nghin bi bc thm cn c lj nh th, cch duy nht Nj bn chin thng l phi dng chi bi."

Qua li khuyn ny trn sch Nation of Gamblers, chng ta thy vn NJ ct li l chnh chng ta mi l ngܩi cu chng ta ra khi s sa ly vo con ܩng nghin ngp bi bc. Khng ai thng ta v cu ܮc ta bng chnh ta c. Khi chng ta c quyt ch , x hi, ngܩi thn, v c cc chuyn gia mi c c hi gip ta thot khi cuc sng nghin ngp bi bc.

Hy t mnh thp uc ln m i, bn nh.

| Issue 504 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |