CN ST C BC TRN T M
(Phng theo bi "AMERICAS GAMBLING FEVER" trn U.S. NEWS WORLD REPORT)

MINH
K ngh c bc trn t M trong vng my nm qua pht trin mt cch nhanh chng v mnh m. S tin c cܮc ln ti 482 t M kim trong nm 1994. Trong s tin c cܮc khng l , 85% xy ra trong cc sng bi (casinos) thuc 27 tiu bang. V iu ng k l i a s nhng sng bi ny NJu mi ܮc xy ct trong vng 5 nm qua.

Vi s gia tng ng k trn ca k ngh c bc, tng gim c ca sng bi Harrahs Casinos phn quyt y lc quan rng: vo nm 2000, 95% dn s M s sng trong mt tiu bang vi t nht l mt nh cha bi. Tuy nhin, trn thc t khng c mt tiu bang no hp php ha c bc k t nm 1994 v s hp php ha trn s khng th no xy ra trong mt tng lai gn y.

Cn st c bc trn t M lm giu cho nhng nh u t vo ngnh k ngh ny. ng thi, n cng a ra nhng vn NJ c lin quan trc h ljn ǩi sng v x hi ca Hoa K.

Vi mc Ƕ gia tng ca cn st c bc, ni lo u v nn an ninh v s duy tr o c ca mt x hi vn minh ca nhng nh gio dc v chnh tr gia cng khng trnh khi s leo thang. Mt trong nhng nh chng i mnh m nht i vi s xm nhp c him ca nhng sng bi vo ǩi sng an lnh ca nhng ngܩi cng dn M phi ni ljn linh mc Tom Grey.

Tom Grey nm nay 55 tui, l linh mc ca nh th thuc phi United Methodish v cng l cu i y b binh trong cuc chin Vit Nam trܧc y. ng lm vic khng bit mt mi Nj vn Ƕng s i khng li ngnh k ngh c bc trn ton nܧc M. Vn phng lm vic ca ng l mt chic xe hi ti tn, c k. N cng chnh l phng tin giao thng duy nht ca ng. N cng ng du hnh khp mi tiu bang trn t M, v mi ni ng dng li, ng ku gi s tip tay ca nhng ngܩi khc Nj ngn nga v gim tr cn st c bc ang trn mc bc pht. S ngܩi tham d cuc chin ca ng ngy mt gia tng. Tuy nhin, ngܩi ta vn v ng nh l David chng li khng l Goliath, khng ai khc l ngnh k ngh c bc. S u tranh ca ng nh Hip Hi Lin Bang Chng C Bc do ng sng lp lp ܮc nhiu chin thng ng k. Tiu biu nht l chin thng ca nha s Guy Clark tiu bang New Mexico. ܮc s gip ǫ ca Tom Grey, Guy Clark thng v kin v lm ng ca 10 sng bi dܧi s iu hnh bi nhng b lc ca M da (Indian tribes). Sau v thng kin , v nhiu chin thng khc, Tom Gray b gn cho ci tn l "ngܩi nguy him nht ca nܧc M" bi ngnh k ngh c bc- "Our most dangerous man in America."

Nhn thy s gia tng ca cn st c bc v cao tro chng i ca n, quc hi M phi lp ra mt y ban iu tra Nj nghin cu s tc hi ca n i vi ǩi sng t nhn ni ring, v ca cng ng ni chung. Trong s nhng chnh tr gia chng i li ngnh k ngh c bc phi NJ cp ljn hai ng c vin Tng thng ng Cng Ha, Pat Bachanan v Richard Lugar. C hai NJu cho rng c bc s mang ljn s i try ca x hi.

Ring v phn Bob Dole, ng c vin y ha hn nht ca ng Cng Ha, cho rng nu s tng trܪng ca k ngh c bc mang ljn s thnh vܮng chung cho nn kinh t Hoa K th ng s khng chng i li k ngh ny. Cng nn ܮc bit rng, trong bui gy qu cho cuc tranh c ca ng vo thng 6 nm 1995, Bob Dole ܮc Ch tch ca sng bi Mirage, Steve Wynn, ng ra bo tr v thu vo $345,850. Trܧc thi k cao im ca cn st c bc, nhiu ngܩi hi rng ti sao ngܩi M li thch c bc?

Theo li gii p ca Alexis De Tocqueville, mt nh qu tc xa ca Php, th s ham m c bc l mt trong nhng ǥc tnh khng th xa b ni ni ngܩi M. Ngܩi M rt hay ǥt nng v c hi trong cuc sng ca h. S ch trng ny c th ܮc lm sng t hn qua cu ni ca Beverly Schulheis: "Mt ngy no ti s thng ln." (Someday Im going to hit big). C Beverly Schulheis lm vic trong mt ca tim bn donuts. C mi bui sng Ch Nht, c cng vi c bn ca c l Beverly Wagner, xp hng Nj ܮc ln chic tu sng bi ni (riverboat) mang tn Empress, Nj chi my ko tin 25 xu thnh ph Joliet thuc tiu bang Illinois.

Li ni ca c Beverly, hay ni ng hn l gic m ca c, l biu hin tܮng trng cho hng ngn, hng triu ngܩi chi c bc khc.

Vy th c bc c hi hay n thun n ch l mt tr gii tr "lnh mnh" Nj lm tiu tan i ni lo u ca cuc sng hng ngy?

Cho ljn nay th cha c mt dn chng r rng Nj buc ti l c bc s a ljn s bt an ninh v i try ca x hi cng nh k ngh c bc c nh hܪng rng ljn s suy thnh ca nn kinh t a phng hay quc gia ni chung.

kin ca nhng ngܩi bnh vc cho k ngh c bc tiu bang Illinois cho rng nn k ngh ny thu vo 1.4 t M kim qua thu li tc cho cc c quan hnh chnh a phng v cho ngn sch ca tiu bang. Nu khng c s tin ny, pha bnh vc, ni tip rng, ngn sch ca tiu bang s b st gim v nhiu chng trnh x hi s b loi b.

Nhng theo s phn tch ring ca John Kindt, gio s thng mi thuc trܩng i hc Illinois th c mi ng thu thu vo t ngnh k ngh c bc th nhng ngܩi ng thu phi chi ra t nht ba ng -la Nj trang tri cho vic sa cha v tu b cc con ܩng chung quanh cc sng bi. Tin trang tri cho cnh v an ninh cng gia tng v chi ph cho vic cha tr nhng tay nghin c bc s vܮt qua s tin t thu li tc thu vo.

Sau y l nhng cu hi m y ban iu tra ca quc gia phi a ra Nj lm sng t v s nh hܪng ca c bc i vi s pht trin kinh t v s suy dža ca mt x hi.

C BC v S PHT TRIN KINH T
iu hin nhin trong vai tr ca cc sng bi l s ng gp to ln ca n v phn thu li tc v cung cp cng n vic lm cho hng triu ngܩi M. Trong nm 1994 va qua, k ngh c bc cung cp vic lm cho hn mt triu ngܩi v s tin thu thu vo ln ti 39.9 t M kim. Vi c tnh hp dn , nhiu cng ng thuc nhiu tiu bang coi cc sng bi ny em ljn cho h cng n vic lm Nj bo m s sinh tn ca h. Vi sc quyn r , nhiu chnh quyn a phng khng ngn ngi cp giy php Nj m sng bi cho cc nh u t vi nim hy vng l dn chng a phng s ܮc chia x v cc li nhun m cc sng bi ny s mang ti. Tuy nhin, da vo bn phn tch bng in ton do t bo U.S. News cung cp cho thy rng trong 55 qun ht c nh cha bi, nn kinh t ca cc qun ht vn khng kh hn so vi cc qun khc, iu ny chng minh rng cc sng bi khng c mt tc dng mnh no vo vic tin trin kinh t. Nghe ljn c bc, hu nh hai ch mu nhim nht c l l Las Vegas. Las Vegas l thnh a ca nhng con bi. Chnh v s phn thnh ca Las Vegas m lm cho nhiu thnh ph khc bt chܧc kiu mu ca n. Khc hn vi Las Vegas l t im ca du lch, cc thnh ph khc khng th no li cun khch du lch t xa ljn cc sng bi ca h v nu ch da vo cc tay bi bc a phng th hu qu ch l s tht bi m thi. Theo s nhn nh ca John Mitchell, mt kinh t gia lm vic cho cng ty US Bancorp Portland, Oregon, th chnh nhng sng bi cc thnh ph ny l ch Nj nhng ngܩi m c bc luyn tp, Nj ri mt ngy no , h s ko nhau ljn Las Vegas Nj th thi vn tht s ca h. S khch du lch ljn Las Vegas nhy vt t 21 triu trong nm 91 ln ti 29 triu trong nm 94. Ni mt cch tm gn l tc dng ca ngnh k ngh c bc i vi nn kinh t a phng khng ܮc ng k cho lm.

Nu ngnh k ngh c bc khng c tc dng hu hiu i vi s pht trin kinh t vy th tc dng ca n i vi s sa dža ca mt x hi nh th no?

i din cho pha bnh vc ca ngnh k ngh c bc l ng Frank Fahrenkopf, Ch tch ca Hip Hi C Bc (American Gaming Association), ln ting rng: "i a s nhng ngܩi ljn sng bi vi mc ch l Nj gii tr ch khng phi l Nj n thua . Nhng ngܩi ny NJu bit gii hn ca h, do vy h c quyn li dng c hi gii tr, nu h mun, v khng ai c quyn ngn cn h c."

Nhng da vo s nghin cu ca nh x hi hc Rachel Volbery, cho thy mt kt qu khc hn. Nm 1989, Rachel Volberg lm mt cuc thm d tiu bang Iowa v cho bit rng 1.7% ca dn s Iowa mc phi cn bnh nghin bc. Nm 1995, 4 nm sau khi tiu bang Iowa l tiu bang u tin cho php sng bi ni hot Ƕng, Rachel lm cuc thm d th hai v kt qu cuc thm d ln ny cho thy s ngܩi nghin c bc ln ti 5.4%. Nhng cu chuyn ng thng lin quan ljn ngܩi m c bc vn thܩng xy ra. Trܩng hp in hnh nht l ca sinh vin Jason Berg. Sinh vin ny dng sng bn vo u Nj t st sau khi Nj li vi hng ch: "Ti khng t ch ܮc na." (Im out of control). Sinh vin ny dng ht s tin vay n trܩng Nj nh bc v thua ht, v ci cht l gii php cui cng Nj b li cho cn nghin c bc ca anh ta.

Nhng im tc hi ln ca c bc l a ljn s ly tan trong cc gia nh.

Da vo bn thng k mi y ca gio s Henry Lesieur thuc trܩng i hc Illinois State University, ng thm d nhng ngܩi m c bc tiu bang Illinois v tm thy rng 26% nhng ngܩi m c bc ni l c bc a ljn ly d hay ly thn trong gia nh h; 34% cho hay h b sa thi s lm v l do c bc; 44% cho bit h n cp s lm Nj tr n cho s tin h vay Nj nh bc; 21% i ljn s khnh tn, ph sn; 18% b bt bi v c lin quan ljn c bc; 66% c d tnh t t v 16% t t.

Howard Shaffer, nh tm l hc ca trܩng i hc Y Khoa ni ting Harvard ln ting phn i kch lit chnh quyn tiu bang v thnh ph qung co rm r v chng trnh lm giu qua mc x s hng tun. Theo ng ngh, qung co x s cng nh qung co thuc l, c hai NJu dn ti cn ghin, v c hai NJu mang ljn hu qu kh lܩng.

V mi lo u cui cng ca mi ngܩi M l s lin h gia c bc v ti c. C bc c dn ljn s gia tng trong ti c khng? Cng da vo bn phn tch bng in ton ca t bo U.S. News, cho thy rng nhng thnh ph c cc sng bi NJu c s tng vt ca ti c trong khi t l phm ti ca ton quc ang gim xung. Trong 31 khu vc c nh cha bi mi ܮc xy ct trong vng 1 nm, t l phm ti leo thang ti 7.7%, cao nht so vi cc khu khc trn ton quc.

Tuy nhin, phi bnh vc c bc cho hay rng, vi s hin din ca sng bi v ca du khch t cc ni khc ko ljn th t l phm ti phi gim xung bi v dn s lc gia tng tnh lun c cc du khch.

Ai ng, ai sai vn NJ ny vn cha ܮc sng t. Nhng iu cn thit trܧc ht l phi c nhiu cuc nghin cu thm v tc dng cng nh tc hi ca c bc i vi s suy thnh ca kinh t v s suy dža ca x hi. Ni mt cch khc l cn st c bc t M ln ti thi k cao im, nhng nhng g ta cn bit v n vn cn qu t. Nh linh mc Tom Gray ni, khi c bc bc pht, kh m km hm n ܮc ngoi tr vic tm cch ngn nga n ngay t lc ban u.

| Issue 504 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |