HT NH I

PHM QUC BO
...t nhin khng gian ti sm li, khin nhng cnh hoa vng hܧng dng nht m i v i hoa xanh mt hn cht mܧt, xn xung. Ti ng ln bu tri. Ha ra nhng m my xm dy v ln cha y hi nܧc t bin ang tip tc ko vo t mt tun l nay, che kn mt tri lm c xm c vng...
u ma h nm nay, dc b tܩng vܩn sau nh ti hܧng dng vi n r. Tt nm ngoi, mt ngܩi b con v thm gia nh tr ra cho v chng ti t ht hܧng dng kh lm qu qu hng, v ti ri ht mt lip rau st tܩng vܩn sau. n ma h, my cy hܧng dng mc ln mnh ri m hoa vng hc. V ti thch qu, tnh Nj lm ging trng tip "cho sng nh" nhng v cha c kinh nghim nn khi ht gi ang kh th no l qu, cu t ri chch che, cho bo ǰ x ti n. Ch qua hai tun l khng Nj ljn, chng n m ht trn, ch cn mt ht hܧng dng no st li trn nhng ai hoa bt u ho qut. V ti tic qu, c chp ming hoi. Th m nm nay, mi ra Tt Nguyn n, nhng cy hܧng dng li mc ln chung quanh ch ca my cy nm ngoi. Ha ra l nhng ht t nm ngoi chim m ra khi i hoa nhng khng n ht, ri rt xung, by gi gp thi tit thun tin th lin m chi ra cy ngay. Tܪng tuyt ging him qu l v em t qu nh qua, v ti ang tnh mua ht ging hܧng dng y m trng. Ai ng vn cn vt vt ܮc, v ti cho l mnh vn ܮc gp may mn nn nht quyt khng Nj l dp na: tng ngy chm cht t lc my cy hܧng dng mi m ra hai l u tin ti khi chng c ljn nm su l, v ti ln lܮt bng ln trng NJu st tܩng vܩn sau, mi cy cch nhau Ƕ mt thܧc, tng cng tt c ljn 17 cy hܧng dng. V gia thng Nm va qua, khi chng ln cao Ƕ thܧc rܫi ljn hai thܧc, hoa hܧng dng n r mt lc v NJu hܧng mt vo cn chi sau nh ti. Nh ti quay mt v hܧng ng nn mi ngy khi ngi ung tr trong cn chi , ti lun lun i din trܧc my chc a hܧng dng, vi nhng vnh hoa vng hc ng nh bao quanh i hoa xanh mܧt mu m non. nh nng cng chi chang bao nhiu th vnh hoa cng hc vng v i hoa cng xanh mܧt by nhiu.

Nhn hoa hܧng dng rc r v ti mt nh th, ti nh rng cch y hai thp nin ti ܮc bit, ht hܧng dng em p thnh du nu n cn b dܫng v t hi sc khe hn c du bp ph bin hin nay nhng ch hiu ti sao vn cha thy xut hin trn th trܩng...

Nhn hoa hܧng dng trn y sc sng nh th, ti lin tܪng ti Trn nh Qun, ti Vܩn Du Xanh, tp nhc v bng nhc duy nht ring ca anh tnh cho ljn by gi. V ti t hi: c phi tm tnh ca Trn nh Qun bao gi cng m NJm du dt v y p khng gian hoi nim nh nt nhc:
"ngn du xanh ngt
my np tranh xa m
ting so ai dt du ܩng v thn xa..."
trang on u ca khc Tnh Qu Hng do Vit Lang sng tc cui thp nin 1940 u 1950.

Chng phi vy u. Nhng ai quen bit Trn nh Qun NJu c th nhn ra con ngܩi anh hai ǥc tnh ni bt, an vo nhau trong ǩi sng: thi Ƕ hng ngy thܩng t tn, cn thn v chn chn ca mt nh giu nhng li si ni lng mn trong tnh cm tha thit v tn, ph vo sng tc v ti tr y quyn r trong ngn n ging ht.

Cn Trn nh Qun qua din trnh sng tc ca khc li Ƕc o hn na.

19 tui, ti nng ca Trn nh Qun sm ܮc qun chng xc nhn vi Khc Tnh Ca X Hu nm 1958. cp ti nhng ca khc c ni dung v Hu ca lp sng tc trܧc anh, ta c th gi nh ljn Trn Sng Hng ca Nguyn Vn Thng vi cht ro rt ca cy v cm cnh ging sng Danube t u chu sang, hay m Tu Bn Ng ca Dng Thiu Tܧc rt l ti tnh trau chut t ln iu Nam Bnh Nam Ai, v.v... V Trn nh Qun vn sinh trܪng t Hu, li tha hܪng giai on trin n si Ƕng ca nn tn nhc Vit Nam t nhng thp nin 1940 v 50, anh thnh cng vi Khc Tnh Ca X Hu m trong , hi th Hu bay lܮn gia tit iu nhc mi v li ca gin d ph thng nhng thanh thot, cm Ƕng ljn tn y lng ngܩi thܪng thc.

Pht khi t hi th tnh ca Hu, din trnh sng tc sau ca Trn nh Qun thnh thang v ht sc thit tha bm rit theo tng bܧc chn ca ǩi sng anh trong nhng bin Ƕng ca cuc ǩi, ca x hi, ca t nܧc, ca dn tc v ca ngܩi, con ngܩi vi thn phn ca n. C phi v th m nhc s Ng Mnh Thu cho rng cc ca khc ca Trn nh Qun l mt loi tm tnh ca chng?

Duyt li ton b nhng ca khc ca Trn nh Qun m ch ch ljn nhng ni dung chung cc bi bn th chng ta c th ng vi li gii thiu tp nhc Vܩn Du Xanh nm 1990, Nguyn c Quang vit: "Nhng cui cng, phn to ln nht v cn ct nht l Trn nh Qun Nj l rt r tm lng non nܧc trong anh..."

Tuy nhin, nu phn tch vo tm tnh ring Trn nh Qun trong sng tc th anh ph din tnh ca mnh qua nhc qu hng, nhc tnh, nhc cho tui tr; m hn na, trong nhiu ca khc, tm tnh ca anh gi trn nhng tnh ny nh mt sc sng qun qut, qu hng tnh ngܩi v ci ti sng ca tui tr quyn vo nhc v ang hm h phng mnh vo tng lai. Chng ta th nghe Phin Khc Bn sau y, rt ra t ca khc Ngy y t Nܧc Hi Sinh, nh mt nhc chng in hnh ca nhc Trn nh Qun:

Ngy y ta v bn nhau
La m quy qun sum hp
Cn nhng con ngܩi ch bit yu thng
Ngy y chng cn ma qui
Bi ca hi sinh ni ni
i vui vn cao cuc sng con ngܩi
T trn tan hoang iu tn
N hoa Vit Nam n gia tri!

Din t nh trn vn cn cha r vn nhc Trn nh Qun nu chng ta khng nu bt ln hai tnh cht ny:

- Nhc ca anh gn nh bt i th tnh yu i la. Ngay ljn nhng ci ta NJ gi cm nh ca khc Mi Tnh Th Di vit nm 1957 chng hn, m u vi nhng cu: "Ti mun ni vi ngܩi tt c li yu thng, t bao lu ngi ngng, t bao lu thn thng" th chng ta ang ch Ǯi xem ngܩi tnh y l g, ngܩi "p" l ai, vi nhiu tܪng tܮng phong ph m mng, nhng ljn cu: "Thng yu cn khng Hu i!" v "ngn nm sau thm hi Hu ca mnh ra sao?" th mi ng nga! Hay ni mt cch khc hn, nhng "xin cm n ngܩi cn nh ti nhau mt mai ging bo qua ri, tnh ngܩi cn li" trong ca khc "Xin Cm n" hay "By gi c em, theo ܩng bay phn lc, trng my vo sau nhng no tri bun" (By gi) v "Ngy y t nܧc hi sinh..." ngha l nhng tnh cho ngܩi, cho tui tr tng lai, cho t nܧc dn tc qu tha thit chong ht nhc Trn nh Qun m khng dnh ch cho tnh yu i la pht trin mt cch bnh thܩng nh hu ht trong cc ging nhc ca c nhn ai khc.

- Vn cht lc quan li yu mn ngh gio, Trn nh Qun ǥc bit quyn luyn tui tr: "n b vui mng qun qut bn chn" (trong ca khc By Gi) v lun lun hܧng ljn tng lai. Cho nn sng gia nhng ǰ v au thng sut c cuc ǩi, anh tng ph nhng qun qui day dt trong a s cc ca khc nhng bao gi anh cng dn ljn tin yu tng lai vo on kt, nh trong "Em Vn Ch Ma Xun" sng tc nm 1987: "Em m ngy cht ljn, sau m di tm ti. Hng nng m tuyt vi. N cܩi dnh trn mi... Anh i ܩng d xa. Xin gi ly li th."

Li th y l g? L "ngy y t nܧc hi sinh" (1990). L "c t do dn ch bay khp tri cho ma xun p ti." (Mt mai lch s hi-1990). L "xin Nj mnh ti yu ngܩi m thi." (nhng ngy ma h tr v-1963).

Ti c min man ngh ljn Trn nh Qun nh th trong khi mt vn hܧng v nhng a hܧng dng rc r ti mt dܧi nng tra...

t nhin khng gian ti sm li, khin nhng cnh hoa vng hܧng dng nht m i v i hoa xanh mt hn cht mܧt, xn xung. Ti ng ln bu tri. Ha ra nhng m my xm dy v ln cha y hi nܧc t bin ang tip tc ko vo t mt tun l nay, che kn mt tri lm c xm c vng.

Trong cm gic bng hong cha dt, ti nh li Ǯt hܧng dng nm ngoi v ngh rng ch trong vng thng ti y, nhng a hܧng dng ang rc r ti mt kia s cng kh qut li. Nhng cnh vng s nht nht i v trng xc ra. Nhng i hoa trn nh mm xi xanh mܧt kia s ti xn li v gc u nhn xung t Nj mc cho qu, so, cu t, chch che tha h mc ra rut gan, nhng ht hܧng dng bi ngy, ch cn tr li ci ci i rch nt t ti. l lc v ti li chp ming tic r trong khi tay nh c cy, b i v cho vo thng rc.

Hܧng dng l lun hܧng v mt tri, cng sm m chi ln cy ra hoa th cng chng tn t tiu hy, trong chu k thm lng v t nhin sinh dit ca vn vt v tr.

Trn nh Qun trܧc nm 1975 c mt ca khc thuc loi sinh hot ca tp th tn gi Ht Nh i. y l mt trong nhng ca khc sinh hot ǡc nht ca anh, to cho anh thnh mt trong vi huynh trܪng sng tc v sinh hot hng u ca Du ca, phong tro ca nhc dn thn tiu biu ca lp thanh nin th h 1960 ti Vit Nam. Trong ip khc ca bi ny c cu "ht Nj nh ǩi, khng phi ht Nj qun ǩi" nh mt khng nh xc ti y kh th ca nhit huyt tui tr, khc hn th h 1930 trܧc t xng h l "con chim ljn t ni l, nga c ht chi." Trn nh Qun "ht Nj nh ǩi" v ǩi cng nh Nj ht nhc Trn nh Qun.

Ch vi nm tr li y v nh hܪng cn bnh, Trn nh Qun hin sng mt cch qun ǩi. Mt tri khoy tr tru ca ǩi ngܩi chng.

Anh ang qun ǩi, v ǩi cng ang dn qun anh

| Issue 512 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |