ANDREW LÂM - THCH H‚N dÎch

Photo Credit: Steve McNamara

Vì th‰ nên khi gió thu ljn th°i bay nh»ng xác ve trên cây phÜ®ng vï, nàng công chúa qua Ç©i." B¢ng m¶t gi†ng k‹ chuyŒn buÒn rÀu, Má loan báo cái k‰t thúc bi thäm cûa nàng công chúa. "Anh ngÜ phû vô tình lúc Çó Çã thä thuyŠn trôi xuôi theo dòng sông ljn m¶t nÖi quá xa..."

Ba Má mà tôi Çang dåo Çò trên sông HÜÖng. Con Çò lܧt Çi trong ánh hoàng hôn, gi»a nh»ng chÃm sáng lÃp láng màu vàng cam nÓi Çuôi nhau ljn tÆn chân tr©i. T¿a ÇÀu lên Çùi Má, tôi n¢m trên thuyŠn ng¡m Ba. Ông ngÒi ª ÇÀu mån thuyŠn kia, tay khuÃy mÃy viên Çá trong ly rÜ®u Çã gÀn cån. M¶t li‰p tre mÕng ngæn chia chúng tôi.

Hôm nay, trong bu°i Çi chÖi và æn tÓi trên sông sau cùng trܧc khi Má và tôi trª vŠ Sàigòn, nÖi trú ngø an toàn ª miŠn Nam, Ba Çã uÓng quá chén. Ông nÓc tØng ngøm Johnny Walke, Nhãn ñen, quà cûa mÃy ông cÓ vÃn MÏ.

ñ¢ng sau Ba, ngÜ©i lái Çò Çang tài tình dùng chi‰c chèo dài và mänh lܧt Çò trên sông, và Ç¢ng sau lÜng anh loáng thoáng chi‰c cÀu s¡c Çã gãy -cÀu TrÜ©ng TiŠn -cây cÀu nÓi liŠn hai b© cûa cÓ Çô Hu‰, nÖi Ba tôi Çang gi» chÙc TÜ lŒnh tiŠn phÜÖng quân Çoàn M¶t. TØ Çây nhìn lên, hai vài cÀu còn nguyên treo lÖ lºng nhÜ Çôi cánh nhÕ dính trên vài ngÜ©i chèo Çò.

Vào nh»ng hôm nhÜ ngày hôm nay, Má thÜ©ng hay k‹ nh»ng câu chuyŒn bi thäm nhÃt cûa má. Nh»ng câu chuyŒn Má nghe k‹ tØ hÒi còn ª Hà N¶i, thành phÓ bây gi© n¢m trong tay c¶ng sän và do già HÒ cai quän, kÈ thù cûa Ba ª phÜÖng B¡c, lúc nào cÛng k‰t thúc thÆt bi thäm. ñÓi v§i Má, nh»ng nàng công chúa lúc nào cÛng phäi ch‰t bi thäm, các ông vua buÒn rÀu ljn n‡i phäi t¿ tº, nh»ng ông chÒng, vì chi‰n tranh, vì v® hÀu v® m†n, vì bài båc rÜ®u chè hay vì nh»ng lš do nào khác, cuÓi cùng rÒi ÇŠu tØ bÕ nh»ng bà v® trung thành cûa h†.

"BiŒt tài cûa Má là k‹ chuyŒn bi thäm." Có lÀn Ba Çã nói nhÜ th‰."Má Nh¡c ljn cái ch‰t hàng triŒu lÀn nhÜ Ç‹ chuÄn bÎ cu¶c Ç©i cho TrÙng MÕng yêu quš cûa Má." TrÙng MÕng là tên Ba Ç¥t cho tôi.

"Lë ra nàng công chúa phäi nói cho vua cha bi‰t tình yêu cûa cô v§i anh ngÜ phû chÙ," tôi ÇŠ nghÎ v§i Má.

"Con ngÓc quá," Má m¡ng tôi. Má x‰p låi thân áo trܧc may b¢ng gÃm màu xanh løc làm gÓi cho tôi. "Có nói cÛng ch£ng th‹ khác hÖn. NgÜ©i Çàn bà ViŒt Nam luôn kiêu hãnh. Phø n» ViŒt Nam phäi bi‰t Ç©i là b‹ kh°, phäi bi‰t trân quš truyŠn thÓng, phäi im l¥ng, chÎu Ç¿ng..., nhÃt là m¶t ngÜ©i Çàn bà quš t¶c. NgÜ©i Çó không bao gi© ÇÜ®c phép lÃy m¶t dân dã làm chÒng, hay m¶t anh ngÜ phû."

Tôi mÜ©ng tÜ®ng ra m¶t nàng công chúa có mái tóc dài thܧt tha n¢m ch‰t trong m¶t tòa lâu Çài có th‹ ª Çâu Çó Ç¢ng sau bøi lau sÆy m†c d†c theo b© sông HÜÖng. Nàng không bao gi© nhìn rõ m¥t ngÜ©i ngÜ phû. Nàng chÌ nghe gi†ng hát Ça tình cûa anh tØ dܧi sông v£ng lên m‡i lÀn nàng chäi tóc. Tr©i ÇÃt! Tåi sao m¶t nàng công chúa xinh ÇËp th‰ kia låi Çi yêu m¶t gi†ng hát. Lå lùng quá!

NhÜng chuyŒn có thÆt, Má bäo vÆy. ThÆt s¿ nàng công chúa Çem lòng yêu thÜÖng anh ngÜ phû. "Thân hình mänh khänh cûa anh Ç° bóng trên sông lúc hoàng hôn, gi†ng hát cûa anh tØ sông v†ng lên m‡i lúc rång Çông, chØng Çó cÛng Çû v§i công chúa. Nên khi anh ngÜ phû ÇÜa thuyŠn xuôi dòng Çi xa ljn m¶t nÖi nào Çó Ç‹ Çánh cá, nàng nh§ nhung gi†ng hò thánh thót cûa anh, rÒi nàng tÜÖng tÜ. Nàng vô v†ng ch© Ç®i, mong thÃy ÇÜ®c hình bóng cûa anh. Và khi anh trª låi, giòng sông trª nên im v¡ng, công chúa ngã bŒnh...

"Vua cho v©i các thái y ljn trÎ bŒnh. H† bäo công chúa bÎ ma ám. Hay công chúa bÎ gió chܧng. Trong lúc các thái y chÄn Çoán và tìm phÜÖng cách ch»a trÎ, công chúa vÅn gi» im l¥ng vŠ mÓi tình thÀm kín cûa mình."

MÃy ông thái y này sao dª ljn th‰! Ch£ng lë h† låi không bi‰t! Má bäo là không có thuÓc gì ch»a ÇÜ®c bŒnh tÜÖng tÜ, ngay cä nh»ng phÜÖng thuÓc thÀn hiŒu nhÃt. Th‰ mà h† vÅn cho công chúa uÓng nh»ng thÙ thuÓc hi‰m quš, quš hÖn cä Penicilin hay các thÙ thuÓc trø sinh mua ngoài ch® tr©i, còn hiŒu nghiŒm hÖn sinh tÓ One-a-day cûa MÏ, còn tuyŒt hÖn cä cam Sunkist.

"H† cho công chúa uÓng nܧc sâm ngàn næm," Má nói, "cû sâm lâu Ç©i ljn n‡i có hình thù giÓng ngÜ©i, hòa v§i sØng tê giác nghiŠn thành b¶t, tr¶n v§i nܧc quä linh chi mÃy træm næm m§i m†c m¶t lÀn trên nh»ng ÇÌnh núi tuy‰t Tây Tång. Nh»ng thÙ thuÓc quš giá này có th‹ cäi tº hoàn sinh, nhÜng vÅn không sao ch»a lành ÇÜ®c bŒnh tÜÖng tÜ cûa công chúa. ThuÓc chÌ làm công chúa thêm Çau kh° mà thôi."

H‰t hè sang thu, công chúa qua Ç©i, ch‰t dÀn mòn nhÜ nh»ng con ve nay Çã khô xác, ch£ng bao gi© còn ÇÜ®c hܪng chút mùi vÎ thÖm ng†t cûa nh»ng quä xoài có vÕ dày màu vàng løc. Tôi nghï Çó là m¶t trong nh»ng câu chuyŒn buÒn nhÃt cûa Má, m¶t câu chuyŒn Çau thÜÖng bi thäm nhÃt.

NhÜng chuyŒn cûa Ba Má tôi thì không giÓng vÆy.

"Khi tôi g¥p nàng," ba tôi k‹ v§i ñŠ ñÓc Nguyên Tuân, ngÜ©i bån thân nhÃt cûa Ba tôi trong m¶t b»a æn tÓi tåi biŒt th¿ cûa chúng tôi ª Sài Gòn, "Tôi nghï là trong Ç©i mình chÜa bao gi© g¥p m¶t ngÜ©i Çàn bà ÇËp ljn th‰. Tôi bi‰t ngay là phäi cܧi nàng cho ÇÜ®c. Và tôi Çã lÃy nàng." Ba cÜ©i l§n. Ông ÇŠ ÇÓc Çang phì phèo chi‰c tÄu, vØa cÜ©i nhË vØa chæm chú nhìn Má qua làn khói thuÓc.

"Này ông bån ÇŠ ÇÓc thân m‰n, tôi g¥p ông Ãy lÀn ÇÀu ª trong bŒnh viŒn." Má trä l©i, Çôi m¡t má r¿c lên, có chút h©n giÆn. "Tôi thÀm bäo ngÜ©i gì Çâu Çen Çiu th‰ này, miŒng thì la Õm tÕi m‡i lÀn tôi thay bæng cho ông Ãy, tôi t¿ hÕi Çây là m¶t ngÜ©i Çàn ông miŠn Nam can Çäm sao?" Nghe th‰ Ba tôi cÜ©i vang. "Vì th‰ nên khi ông này, cái ông miŒng to låi nhát Çau, cä gan xin cܧi tôi, tôi nói v§i ba má tôi là có Çem lÀu vàng mà Ç°i tôi cÛng ch£ng bao gi© lÃy ông Ãy làm chÒng."

"ChÎ cÙ nói chuyŒn thoái thác, chÓng ÇÓi nhÜng rÒi chÎ vÅn lÃy anh phäi không?" Ông ÇŠ ÇÓc nheo m¡t Çùa. "Tôi có d¿ Çám cܧi, ch¡c chÎ còn nh§ chÙ?"

"LÃy vì b°n phÆn, vì nghïa vø," Má thª ra. "Gi© thì Çã quá trÍ, ch£ng thay Ç°i ÇÜ®c gì. Anh có trách thì cÙ trách ba má tôi."

"Chà," Ba nâng ly rÜ®u, "nhÜng em không quên nói là mình Çã cäm phøc ngÜ©i Çàn ông ÇËp trai h†c trÜ©ng Tây này rÒi. Em quên nói ljn nh»ng lÀn ân ái tuyŒt v©i cûa mình. Và còn n»a, cÜng Öi, cÜng quên không nói r¢ng sÓng v§i anh em chÜa bao gi© thÃy nhàm chán, cho dù chÌ trong giây phút."

"Còn anh thì låi quên không nói b†n Tây Çã bi‰n anh thành con ngÜ©i thô lÆu nhÜ th‰ nào," má Çáp, ÇÆp månh chi‰c vòng ng†c thåch lên m¥t bàn g‡ trÀm hÜÖng thÅm màu. "Ch£ng phäi ai h† cÛng thÜÖng nhÜ anh Çâu! Ngoài B¡c, ai không chÎu làm tay sai hay cu li cho h† ÇŠu bÎ bÕ tù hay Çem gi‰t..." Má giäng thuy‰t liên hÒi vŠ s¿ tàn ác cûa ngÜ©i Pháp, nhÜng Ba chÌ nhún vai ph§t l©. Ba thÜ©ng bäo ngÜ©i B¡c h† hay nói th‰ thôi. Thay vì trä l©i má, Ba hušt sáo m¶t ÇiŒu nhåc gì nghe vui vui v§i ông ÇŠ ÇÓc lúc Çó Çang mÌm cÜ©i và ngÒi nhä khói lên trÀn nhà.

Sau Çó, khi ông ÇŠ ÇÓc ra vŠ, Ba nói, "Này anh ñŠ ÇÓc, anh thÃy chÜa, ª nhà bà là thÜ®ng cÃp cûa tôi." Cä hai cùng cÜ©i rÒi v‡ vào lÜng nhau, cùng hËn g¥p låi tÓi hôm sau ª vÛ trÜ©ng Maxim.

NhÜng tÓi hôm Çó, tôi nghe có ti‰ng ba la m¡ng má trong phòng ngû, rÒi có ti‰ng má cãi låi. Ti‰ng cãi vä cûa h† tr¶n vào nhau, âm vang qua bÙc tÜ©ng nghe nhÜ ti‰ng dông chiŠu tØ xa v†ng låi. Nh»ng chuyŒn cãi vä bây gi© ÇŠu Ç¥n và thÜ©ng tình nhÜ cÖm b»a. Nh»ng lÀn cäi vä n¥ng nŠ thÜ©ng xäy ra vào lúc khuya, trong nh»ng dÎp ba tØ m¥t trÆn vŠ nghÌ phép quá lâu.

Gia Çình Ba rÃt giàu có. Có lÀn Ba nói cho tôi nghe r¢ng ru¶ng ÇÃt cûa Ba gÀn Båc Liêu mênh mông ljn n‡i cò bay m¶t ngày không h‰t. "Bà n¶i con m‡i lÀn xoa måc chÜ®c thì Çánh b¢ng hÒng ng†c, thåch ng†c Ç¿ng trong tô," Ba nói v§i tôi nhÜ th‰. Còn Dì Hai, tÙc bà dì cûa con, m‡i lÀn Çi thâu tiŠn tá ÇiŠn phäi mang theo hàng chøc chi‰c thúng m§i Çû. N‰u không vì b†n c¶ng sän, không vì š thÙc hŒ, không vì nh»ng kÈ xách Ƕng phá rÓi, TrÙng MÕng Öi, Ç©i sÓng së rÃt dÍ dàng, dÍ dàng nhÜ Ç©i sÓng cûa ngÜ©i miŠn Nam."

Gia Çình cûa Má, trái låi, bÕ h‰t sän nghiŒp ª Hà N¶i. Khi HÒ Chí Minh và quân lính cûa lão tràn vào thành phÓ, và cÛng nhân dÎp Ãy chiêu dø luôn hai ngÜ©i anh cûa Má, cä gia Çình còn låi trÓn vào Sài Gòn. Lúc h† Çang phÃn ÇÃu gÀy d¿ng låi cÖ nghiŒp thì Ba ljn xin cܧi má, Má tØ chÓi. Ba låi cÀu hôn. Má låi tØ chÓi thêm lÀn n»a, nhÜng ông bà ngoåi låi nghï tÓt hÖn nên chÃp thuÆn l©i cÀu hôn cûa Ba. Vä låi, ông bà ngoåi lÃy lš do bây gi© má trª thành chÎ cä có b°n phÆn lo cho các em, nên làm v® m¶t ngÜ©i miŠn Nam thanh th‰ nhÜ Ba.

Sau Çó, tåi m¶t ngôi chùa, gi»a ti‰ng pháo Çì Çùng, Ba Má thành hôn. M¶t ban nhåc c° truyŠn gÒm các nhåc sï Çánh Çàn thÆp løc, th°i sáo trúc, Çánh chiêng trÓng giúp vui. ñám cܧi thÆt rình rang, cä Sài Gòn ai cÛng bàn tán: Con Çåi ÇiŠn chû miŠn Nam lÃy gái ÇËp miŠn B¡c.

NhÜng k‹ tØ khi chi‰n tranh bùng n°, Ba lên cÃp tܧng rÒi Çi Çâu cÛng có Çào; tØ khi rÜ®u whiskey hiŒu Johnny Walker trª thành thÙc uÓng ÇÜ®c Üa chu¶ng nhÃt, tØ khi có nh»ng lÀn cãi vä giÆn h©n, và cÛng tØ khi, có m¶t dåo không cÀm ÇÜ®c cÖn giÆn, Má lÃy súng løc b¡n vào chân ba, cÛng chi‰c chân má Çã chæm sóc cho ba ngày nào; tØ khi bom b¡t ÇÀu d¶i lên Hà N¶i, thành phÓ tu°i thÖ cûa Má; tØ lúc bóng dáng hai ngÜ©i anh cûa má mÃt hút Çâu Çó trên ÇÜ©ng mòn HÒ Chí Minh -bi‰t Çâu Çã bÎ lính cûa Ba hay ÇÒng minh Hoa Kÿ cûa h† b¡n ch‰t -thì má bao gi© cÛng xác quy‰t là ch£ng bao gi© có tình yêu, ch£ng bao gi© bi‰t ÇÜ®c tình yêu là gì. "ChÌ có b°n phÆn," má thÜ©ng nói, "chÌ có b°n phÆn và nghïa vø ÇÓi v§i gia Çình."

ñiŠu ai cÛng bi‰t là m¶t khi ngÜ©i ta Çã yêu say Ç¡m thì ch£ng có gì ch»a ÇÜ®c bŒnh tÜÖng tÜ," Má thª dài. "Công chúa bi‰t r¢ng mình ch£ng bao gi© còn nghe låi ÇÜ®c ti‰ng hát cûa anh ngÜ phû nên công chúa së không thoát ÇÜ®c ÇÎnh mŒnh bi thäm cûa mình. Toàn vÜÖng quÓc Çau buÒn trܧc cái ch‰t cûa nàng. Hôm tang lÍ, håc tr¡ng bay thành Çàn trên không tåo thành m¶t giäi khæn tang tr¡ng xóa v¡t ngang bÀu tr©i, dܧi sông cá t¿ Ƕng nhäy vào lܧi thuyŠn chài. ñêm hôm Çó..., cái Çêm toàn cä kinh Çô tø h†p bên b© sông phóng Çæng tܪng niŒm công chúa. Con sông tÓi Çen bi‰n thành m¶t con rÒng vï Çåi v§i hàng ngàn chi‰c väy sáng r¿c lÃp lánh..."

M¶t g®n gió th°i lên luÒn vào trong chi‰c áo xanh tôi Çang m¥c trên ngÜ©i và làm tóc má bay tung trông nhÜ m¶t lá c© Çen rách nát. Gió mang theo hÖi nܧc bi‹n, nÒng tanh mùi cá, mùi rong khô, mùi muÓi m¥n, låi phäng phÃt mùi nܧc hoa nhài cûa má. Gió th°i qua khoang thuyŠn, ljn ch‡ Ba ngÒi ª ÇÀu mui kia. Gió làm thuyŠn chÒng chŠnh, l¡c lÜ këo kËt nhÜ Çang phàn nàn. ñ¢ng sau lÜng ba, ngÜ©i lái Çò gÀy Óm ÇÀu Ƕi nón lá phäi ì åch mãi v§i mái chèo m§i gi» ÇÜ®c cho con thuyŠn lܧt êm trên sông vŠ hܧng Çông.

Má mª x¡c, tìm chi‰c khæn tay Ç‹ c¶t tóc. Chi‰c x¡c tay nhÕ màu Çen cûa má bên trong lót m¶t l§p väi ÇÕ Ç¿ng không bi‰t bao nhiêu thÙ: m¶t chai dÀu khuynh diŒp dùng Ç‹ cåo gió, m¶t lá bùa trØ ma do m¶t ông thÀy pháp ª ñà Låt cho; m¶t l† Ç¿ng mÃy viên thuÓc trø sinh màu ÇÕ, tº vi cûa cä nhà, m¶t cu¶n giÃy và m¶t cây súng nhÕ.

"Theo tøc lŒ th©i bÃy gi©, sau khi chôn ba næm, ngÜ©i ta Çem xác hÕa thiêu," Má k‹ ti‰p, m¡t Çang nhìn vào Çám lau sÆy bÆp bŠnh bên cånh Çò. "Ba næm sau, ngÜ©i ta Çem xác công chúa Ç¥t trên m¶t dàn hÕa b¢ng cûi trÀm hÜÖng, m¶t loåi danh m¶c. NhÜng khi ng†c lºa tàn, m¶t viŒc lå xäy ra..."

"ChuyŒn gì hª Má?" m¶t cÖn gió lånh th°i vào lÜng nên tôi ôm ch¥t eo má. M¶t tai kŠ sát vào bøng má, tôi chæm chú tìm nghe cho ra cái âm s¡c áo não thoát ra tØ ngay chính c¶i nguÒn cûa n‡i buÒn trong lòng má.

"Ngay ch‡ trái tim cûa nàng công chúa, ngÜ©i ta tìm thÃy m¶t viên Çá màu ÇÕ, cÙng nhÜ hÒng ng†c. ñÓt không cháy, ÇÆp không v«. Nhà vua, vì thÜÖng yêu con quá LJi nên truyŠn gi» låi viên Çá. M¶t trong nh»ng quan cÓ vÃn trong triŠu tâu vua cho tåc thành m¶t cái chén uÓng. Vài tháng sau, m¶t ngÜ©i th® tài ba nhÃt trong nܧc tåc viên Çá thành m¶t cái chén tuyŒt ÇËp. Cänh sông nܧc, lÀu vàng, thôn xóm thÖ m¶ng, nh»ng chi‰c thuyŠn buÒm, mây bay -ÇÜ®c chåm kh¡c vào chén. NhÜng khi nhà vua rót rÜ®u vào chén, thì m¶t chuyŒn lå khác låi xäy ra."

"TrÙng mÕng Öi!" Gi†ng nói Ò Ò thoát ra tØ c° cûa ba tôi vang lên ª ÇÀu mång thuyŠn, xuyên qua tÃm li‰p che. TØ bên tä ngån, m¶t con cò l§n cÃt cánh bay, miŒng kêu oang oác.

"Gì thÜa Ba?" Tôi ngÄng ÇÀu lên.

"Tr©i ÇÃt," Má thª dài rÒi l¡c ÇÀu, "gi†ng nói Çó không nh»ng Çu°i ÇÜ®c ViŒt C¶ng mà còn Çu°i luôn các thiên thÀn, các hÒn ma n»a ÇÃy."

"Con qua Çây!" Ba ra lŒnh.

Tôi løc Çøc ª bên dܧi mái che, bò trên tÃm chi‰u tránh Çøng vào chi‰c máy M-16 và chi‰c máy truyŠn tin quân Ƕi Çang phát ra nh»ng âm thanh lào xào, ÇÀu mang hình änh chi‰c chén ng†c ÇÀy rÜ®u, rÒi bò qua t§i mång thuyŠn bên kia. Con sông gi© r¿c m¶t màu vàng cam. M¥t sông phän chi‰u ánh n¡ng cuÓi ngày lúc m¥t tr©i Çang l¥n khuÃt dÀn sau hàng cây. Ba và tôi ngÒi trên m¶t bæng ván và nhìn bóng má phän chi‰u trên m¥t nܧc. NhÜng tØ ch‡ tôi ngÒi, bóng má dÜ©ng nhÜ hòa lÅn vào m¥t sông, và n‰u không chú møc, tôi së thÃy vài chÃm sáng cuÓi ngày Çâm th£ng qua hình bóng cûa má.

"UÓng chút Johnny Walker không?"

"Då không, thÜa Ba?" Tôi l¡c ÇÀu rÒi cÜ©i khúc khích.

"Ch¡c không? Có muÓn thº chút không?" Ba ÇÜa ly rÜ®u cho tôi.

"Con liŒu hÒn ÇÃy!" Gi†ng Má la l§n tØ ª ÇÀu kia khoang thuyŠn ÇÀy gió. Tai má rÃt thính.

"Má k‹ cho con nghe chuyŒn gì th‰?"

"ChuyŒn thÀn tiên."

"M¶t chuyŒn buÒn?"

"Vâng, thÜa Ba, buÒn... ChuyŒn m¶t nàng công chúa tÜÖng tÜ m¶t anh ngÜ phû có gi†ng hát hay rÒi ch‰t."

"€, chuyŒn Çó," Ba vØa nÓc ly rÜ®u vØa lÀm bÀm, tay cå thành ly lên c¢m. "NhÜng chính anh ngÜ phû m§i là ngÜ©i h‰t lòng yêu thÜÖng công chúa kia mà. H¡n Çã ch‰t -ch‰t vì gi†ng hát, vì nghe phäi gi†ng hát cûa công chúa. Công chúa quä thÆt xinh ÇËp, nhÜng låi hát quá dª, nên gi†ng hát cûa nàng Çã gi‰t ch‰t tình yêu cûa h¡n. Gi†ng cô làm cho h¡n phäi rách màng nhï. ThÆt không tܪng tÜ®ng ÇÜ®c! Má Çã Ç°i câu chuyŒn Çó rÒi con. NgÜ©i B¡c là vÆy, h† Ç°i tr¡ng thay Çen, bi‰n vuông ra tròn, lÆt ngÜ®c câu chuyŒn... H† làm cho con Çiên ÇÀu, xem Ba Çây này. NhÜng... thôi bÕ Çi. Quên mÃy chuyŒn nhäm Çó Çi con... Con bây gi© Çã thành ngÜ©i l§n rÒi, phäi không? ñã là Çàn ông thì phäi bi‰t chuyŒn gì thÆt s¿ xäy ra trên sông."

"NhÜng thÜa Ba con Çã thành Çàn ông Çâu, con vÅn là TrÙng MÕng mà!"

Ba cÜ©i, Ç¥t tay lên vai rÒi l¡c ngÜ©i tôi. Mùi mÒ hôi nÒng n¥c và mùi rÜ®u dâng lên tÆn mÛi, trong khi b¶ quân phøc cÙng cÕi cûa Ba cå vào má tôi, nhÜng tôi vÅn m¥c kŒ. Tôi l¡c ngÜ©i và cÜ©i Çùa theo ba.

"Con có th‹ tܪng tÜ®ng hai næm vŠ trܧc, chính con sông này Çã cháy r¿c lên không?" Ba hÕi, tay l¡c chi‰c ly rÜ®u khi‰n nó lÃp lánh trong ánh n¡ng chiŠu. "Lính g†i Çó là Mùa hè ÇÕ lºa. Cä ngàn ngÜ©i ch‰t. M¶t sÓ thÜ©ng dân Hu‰ bÎ b¡t Çem Çi rÒi bÎ ViŒt C¶ng chôn sÓng trên mÃy ng†n ÇÒi kia. Xác ngÜ©i trôi sông,... giòng sông máu. TrÙng MÕng Öi, chi‰n th¡ng quä gian kh°. Ti‹u Çoàn BÓn chi‰n ÇÃu thÆt anh dÛng, và sau trÆn Çó, hÖn m¶t nºa quân sÓ thiŒt mång."

Má không bao gi© thích nghe Ba k‹ nh»ng chuyŒn Òn ào nhÜ th‰. Nh»ng câu chuyŒn mà m‡i lÀn vŠ phép, Ba thÜ©ng k‹ cho tôi nghe sau khi Çã uÓng mÃy ly rÜ®u. Tr¿c thæng, chi‰n xa, máy bay phän l¿c, tØ trong ngÜ©i ông tuôn ra, Ƕt nhiên cä m¶t tr©i lºa Çån, lính tráng chi‰m ng¿ khoäng không gian êm thÃm cûa gia Çình chúng tôi làm cho má phäi b¿c b¶i. "ñØng làm hÜ ÇÀu óc th¢ng nhÕ," má thÜ©ng nói. "ñØng nói nh»ng chuyŒn kinh hoàng Çó n»a!" NhÜng tôi phän ÇÓi. "Má cÙ Ç‹ Ba k‹ chuyŒn Çi Má." Tôi khÄn khoän xin má cho ljn lúc má l¡c ÇÀu rÒi nói, "ñÜ®c, ÇÜ®c, Ba th¡ng, Má thua."

M‡i lÀn Ba vŠ phép sau khi th¡ng trÆn ngoài chi‰n trÜ©ng, bàn æn gia Çình chúng tôi låi bi‰n thành bãi chi‰n: hai chai nhÕ Ç¿ng tiêu muÓi trª thành xe tæng và chi‰n hào -chi‰c khæn æn thêu tay bi‰n thành m¶t khu rØng già ÇÀy mìn chông, v¡t mu‡i và r¡n Ƕc. MÃy chi‰c ÇÛa bi‰n thành sông suÓi. MÃy chi‰c chén úp ngÜ®c låi làm ÇÒi, làm ÇÒn lính. Bên trên mÃy chi‰c chén, Ba giä ti‰ng bùm bùm cûa B-52 d¶i bom, trong khi mÜ©i ngón tay nhún nhäy cûa Ba låi là hàng ngàn nh»ng thiên thÀn mÛ ÇÕ nhäy dù xuÓng chi‰m khu rØng già nÖi chi‰c khæn thêu, ch‡ ViŒt C¶ng Çang ch© ch‰t.

"Sau khi chi‰m låi Hu‰," Ba nói ti‰p, "mình ti‰n vŠ phía B¡c Ç‹ tái chi‰m Quäng TrÎ. D†c ÇÜ©ng låi thÃy có thêm nhiŠu ngÜ©i ch‰t. Dân quê Quäng TrÎ bÎ kËt gi»a hai l¢n Çån cûa bån và pháo kích cûa c¶ng sän, chåy toán loån ra các ru¶ng lúa, rÒi låi bÎ bom B-52 cûa MÏ. Ch‰t... bÎ thÜÖng... thÆt h‡n Ƕn. Vào mùa n¡ng, thân xác h† khô cÙng låi cùng bùn ÇÃt. Nh»ng Çêm træng sáng ngÒi trên tr¿c thæng bay qua các cánh ÇÒng, có khi ba thÃy các hÒn ma søc såo kh¡p cánh ÇÒng tìm ki‰m ngÜ©i thân cûa mình, nhÜng h† Çâu bi‰t r¢ng nh»ng ngÜ©i thân yêu kia Çã trÓn thoát ÇÜ®c tØ lâu."

"Ba có s® không?"

"Không, nhÜng xác ngÜ©i ch‰t thÓi rình. Con, TrÙng MÕng, con phäi tÄm chi‰c khæn tay cûa con nºa chai dÀu thÖm cûa Má may ra m§i át ÇÜ®c mùi thÓi. Vào mùa hè, chÌ cái nóng không thôi cÛng Çû gi‰t ngÜ©i thì toàn cä vùng Çó um lên mùi thÎt r»a. ThÓi nÒng n¥c! Mùi thÓi làm cho nghËt thª ljn muÓn Çiên. Mùi thÓi quyŒn vào ngÜ©i, vào tóc, vào quÀn áo trong suÓt mÃy hôm, có khi cä tuÀn lÍ. Vì vÆy nên con ÇØng mong gì tìm ÇÜ®c m¶t nàng công chúa ÇËp tuyŒt v©i nào ª Çây cä, nghe không TrÙng MÕng."

"Ba, má nói là không có thuÓc gì ch»a ÇÜ®c bŒnh tÜÖng tÜ, có Çúng không Ba", "Này TrÙng MÕng ngây thÖ Öi, kinh nghiŒm cûa ba là n‰u có chai Johnny Walker nhãn Çen thì thÙ gì ch»a cÛng ÇÜ®c." Sau Çó ba gÜ®ng ÇÙng dÆy. "NhÜng bây gi© ba phäi Çi tè cái Çã."

"Con cÛng Çi luôn, Ba!"

"TÓt" Ba cÜ©i. "VÆy thì Çi nhanh lên, ÇØng Ç‹ cho mÃy mø bán hàng trên sông thÃy chim mình ÇÃy."

Ba và tôi ÇÙng bên mån thuyŠn, vÎn vào nhau và vào mui thuyŠn cho khÕi té xuÓng nܧc. Hai vòng cÀu vàng ánh phóng xuÓng sông -m¶t l§n, m¶t nhÕ - trong khi ª ÇÀu kia có ti‰ng má la lên. "ñÒ m†i r®!" Má lÆp Çi lÆp låi. "M†i r® làm bÄn nܧc sông HÜÖng."

NhÜng cha con tôi ph§t l© má. Ánh træng nh®t nhåt lÃp lánh trên m¥t sông, và Ba bäo n‰u là cä hai cha con cÓ g¡ng tè cho thÆt månh th‰ nào cÛng làm cho m¥t træng v« ra hàng triŒu mänh.

Nàng công chúa Çã ch‰t. Nàng không còn sÓng Ç‹ æn nh»ng tô bún giò heo, thܪng thÙc nh»ng cây chåo tôm trên sông. Nàng chÜa bao gi© ÇÜ®c Çi chÖi trên sông nhÜ má và tôi, chÜa bao gi© ÇÜ®c æn nh»ng gói xôi b†c trong lá chuÓi, hay æn nh»ng hàng quà bên ch®, nghe thÀy bói xem chÌ tay bên chi‰c Çèn dÀu hÕa, xem nh»ng bän tº vi chi chít nh»ng vì sao. Má Ƕ chØng nàng công chúa ch‰t tØ næm mÜ©i tám hay mÜ©i chín tu°i gì Çó, s¡c ÇËp thì không ai b¢ng, nhÜng cu¶c Ç©i låi quá ng¡n ngûi.

Có th‹ cô Çã lÃy anh chàng ngÜ phû n‰u hÒi Çó cô ra sông và nói cho anh ta bi‰t cô yêu anh ta. H† së có m¶t Çàn con, và vào nh»ng ngày Chû nhÆt, v® chÒng con cái së cùng nhau bÒng bŠnh trên m¥t sông trong hånh phúc. Anh ngÜ phû së hát cho v® con nghe, bi‰t Çâu gi© này anh Çang hát nhåc rock-n-roll, hay nh»ng bài hát ru con cûa Pháp, chÙ không phäi lúc nào cÛng hát nhåc buÒn. Anh Çâu có phäi Çi Çánh gi¥c, anh vÓn là m¶t ngÜ©i ngÜ phû yêu Ç©i. Và nàng công chúa së vô cùng yêu thích nh»ng bu°i ch® trên m¥t sông HÜÖng, viŒc gì phäi ch‰t trong m¶t lâu Çài lånh lëo trÓng gió ª m¶t nÖi xa xôi nhÜ th‰.

TÓi nay, Má, Ba và tôi Çang bÎ mÃy chi‰c thuyŠn nhÕ chÌ b¢ng chi‰c gh‰ bÓ nhà binh vây quanh, chi‰c nào cÛng æm ¡p thÙc æn. Gi†ng các ngÜ©i bán hàng xÙ Hu‰ v†ng trên m¥t sông nhÜ gi†ng cûa ma rà.

"M©i bà mua!"

"Nhãn b†c h¶t sen, då m©i bà mua!"

Má lo viŒc mua thÙc æn. Má chuyŒn trò v§i mÃy ngÜ©i bán hàng trong khi cha con tôi d†n chi‰c chi‰u trong khoang thuyŠn Ç‹ có ch‡ Ç‹ thÙc æn. M‡i lÀn bܧc vào khoang, má låi mang cho chúng tôi m¶t thÙc æn m§i. "ˆn Çi, æn Çi, ÇØng bao gi© than là tôi không cho æn," má vØa nói vØa rót trà sen cho cha con tôi, rÒi låi bi‰n mÃt, trª ra trò chuyŒn v§i mÃy ngÜ©i bán hàng. La liŒt nh»ng Çïa xôi nܧc dØa, nh»ng tô bún giò heo, bánh lá chä tôm, cá hÃp, n¢m ÇÀy trên chi‰c mâm Ç¥t trܧc m¥t tôi. Trên ÇÀu tôi là m¶t chi‰c Çèn lÒng b¢ng giÃy nhÕ mù m©, trông nhÜ m¶t vÀng træng nh®t nhåt.

Khi Çïa bánh lá và mÃy tô bún giò heo s¡p cån thì con Çò Çang Çi dÀn vŠ hܧng thành phÓ. Má d†n dËp chén Çïa cùng v§i chai rÜ®u Çã cån cûa ba. Ba Çang n¢m t¿a ÇÀu lên cây súng M-16, b‡ng chøp lÃy tay má rÒi gi» m¶t lúc, ngón tay cái cûa ba ve vuÓt lên mÃy ngón tay cûa má.

"Nam vô tºu nhÜ kÿ vô phong..." Ba vØa hát vØa hôn gió trܧc m¥t má. Tôi bÆt cÜ©i và phäi lÃy tay che miŒng: mi‰ng bánh lá æn dª sušt chút n»a væng ra khÕi miŒng.

"Trai không v® nhÜ thuyŠn không lái," Má nói, ÇÜa m¡t nhìn qua phía tôi. Ba nhìn theo m¡t má, rÒi má gi¿t tay ra và cÀm lÃy chai rÜ®u.

"€, nhÜng mà cÜng Öi, phäi Ç‹ cho thuyŠn ÇÜ®c trôi t¿ do chÙ. ñ‹ nó ghé b‰n b© xa lå chÙ." Ba ti‰p tøc hát b¢ng gi†ng c° cûa mình. "ñi Çâu rÒi cÛng tìm vŠ b‰n cÛ. Con thuyŠn ngoan mà."

"M¶t con thuyŠn không hܧng, không ngÜ©i chèo lái, së vÃp Çá, vÃp b© mà chìm." Má nói.

Ba Çáp låi b¢ng cách hušt sáo bài quÓc ca cûa Pháp, "Marseillaise." Má l¡c ÇÀu chào thua rÒi quay qua phía tôi nói, "TrÙng MÕng, má k‹ cho con nghe chuyŒn hÒi ª Sadéc má thÃy tr¿c thæng cûa Çåi tá Alexander bÎ hÕa tiÍn b¡n n° tung lên chÜa?"

"Dù nàng công chúa Çã ch‰t, tim nàng vÅn còn. Trái tim cûa nàng trª thành chén rÜ®u tuyŒt v©i. M‡i lÀn rót rÜ®u vào chén, m¶t ÇiŠu kÿ diŒu låi xäy ra: hình änh anh ngÜ phû ÇÙng trên thuyŠn låi hiŒn ra cÃt ti‰ng hát. H£n nhiên là truyŠn thuy‰t vŠ chi‰c chén này lan r¶ng kh¡p nÖi. M†i ngÜ©i, giàu nghèo già trÈ ai cÛng muÓn nhìn tÆn m¡t s¿ kÿ diŒu này. H† nghï n‰u ÇÜ®c uÓng rÜ®u Ç¿ng trong chén Çó, bao nhiêu bŒnh tÆt Çau buÒn cûa h† së tiêu tan. NgÜ©i ngÜ phû, lúc này trª låi kinh Çô, cÛng tò mò muÓn thº."

"VÆy anh ta có nhìn ÇÜ®c mình trong chi‰c chén không Má?"

"Có, nhÜng lúc ÇÀu h¡n bÎ mÃy tên lính làm khó. M¶t ngÜ©i dân dã, con hi‹u không, làm gì ÇÜ®c phép nhìn thÃy bäo vÆt. KhÄn khoän van xin mÃy ngÜ©i ta vÅn không cho anh vào. TuyŒt v†ng, con bi‰t anh ta làm gì không? Anh cÃt ti‰ng hát. Gi†ng hát cûa anh vang vào cung, rÒi song tÃu v§i l©i hát cûa anh hiŒn ra trong chén. Nhà vua lÆp tÙc v©i anh ta ljn, rÒi Çem chi‰c chén ra trܧc m¥t anh ngÜ phû. CuÓi cùng, ngÜ©i ngÜ phû nhìn thÃy hình änh bé tí cûa anh n°i trên m¥t chén và nghe ÇÜ®c chính gi†ng hát cûa anh."

"NhÜng anh Ãy có yêu công chúa không má? N‰u nhÜ anh ta có ngÜ©i yêu khác thì sao? Hay có th‹ anh ta Çã có v®? Ho¥c n‰u là m¶t kÈ rÜ®u chè thì sao?"

"Con nói nghe lå quá, chó con. Làm sao m¶t thÙ chó con nhÜ con låi bi‰t ÇÜ®c là anh ta Çã có v®? Con nói låc ÇŠ rÒi. Ngay lúc Çó, quá Çau buÒn và thÜÖng ti‰c, anh ngÜ phû thÃy tim mình nhói lên. Quên mÃt r¢ng mình Çang diŒn ki‰n v§i nhà vua, anh bÆt lên khóc. Nܧc m¡t cûa anh rÖi xuÓng chén, vung vãi lên hình bóng cûa mình trong chén."

"Và anh Çã làm Ç¡m chi‰c thuyŠn phäi không má?"

"Không, khi nܧc m¡t chåm vào chén, m¶t viŒc lå låi xäy ra. Trܧc s¿ kinh hoàng cûa m†i ngÜ©i, chi‰c chén tØ tØ tan ra thành máu ª trong tay ngÜ©i ngÜ phû."

"—, k‰t cu¶c là th‰ hä má?" K‰t cu¶c nhÜ vÆy sao. Kÿ lå quá, con không hi‹u gì cä. Tåi sao cái chén låi tan ra thành máu. Tåi sao?"

"Con cÙ suy nghï Çi. Hay... Çi ra hÕi Ba. Có th‹ Ba còn nh§ tåi sao ÇÃy."

Tåi sao không Ç‹ cho công chúa sÓng. Nh»ng chuyŒn cûa Má bao gi© cÛng k‰t thúc m¶t cách bi thäm. Có chuyŒn k‹ ngÜ©i Çàn bà giÆn chÒng, bÕ Çi vào rØng rÒi bi‰n thành cây trÀu. ChÒng Çi tìm thÃy cây trÀu rÒi bi‰n thành m¶t täng Çá. Th‰ nên khi ngÜ©i ta æn trÀu bao gi© cÛng quŒt vôi, Má giäi thích cho tôi nhÜ vÆy. Lá trÀu h®p v§i vôi làm cho nܧc mi‰ng ÇÕ nhÜ máu. Còn có chuyŒn m¶t ngÜ©i Çàn bà ôm con ch© chÒng Çi Çánh gi¥c ª xa. NhiŠu Çêm nàng ra bi‹n ÇÙng trên ghŠnh Çá bÒng con ch© chÒng. M¶t Çêm tr©i giông bão, cä mË lÅn con hóa thàng Çá. Trong nh»ng chuyŒn má k‹, cuÓi cùng rÒi ngÜ©i chÒng nào cÛng trª vŠ, nhÜng h† ÇŠu trª vŠ quá trÍ.

Ba nói ba không hi‹u tåi sao "cái chén khÓn nån kia låi tan ra thành máu," rÒi nói, "gi© con ÇØng quÃy rÀy ba má n»a ÇÜ®c không TrÙng MÕng." Ra ngoài ng¡m sông Çi. CÓ g¡ng ghi nh§ càng nhiŠu càng tÓt Ç‹ khi vŠ ljn Sài Gòn con vi‰t thÜ k‹ låi cho ba nghe. Bây gi© ba có chuyŒn quan tr†ng cÀn bàn v§i má..."

Chi‰c Çèn n‰n Ç¥t trong lÒng giÃy bÎ th°i t¡t. Dܧi mái thuyŠn bóng Má và Ba chÀm chÆm xích låi gÀn nhau rÒi quyŒn thành m¶t. Tr©i không gió, nhÜng con thuyŠn låi tròng trành và kêu ræng r¡c. "ChiŠu anh Çi cÜng Öi, Çêm cuÓi cùng bên nhau ª Çây mà." Gi†ng ba thì thào, "ChiŠu anh Çi."

"Anh say rÒi," có ti‰ng Má nói, nhÜng l©i trách cûa má nghe cÛng thì thào nhÜ ti‰ng sóng v‡ nhË vào thuyŠn. "Anh say rÒi," má lÆp låi m¶t lÀn n»a. Tôi nghe có ti‰ng väi s¶t soåt. "M†i r®!"

Chuy‰n du thuyŠn trên sông cûa chúng tôi s¡p chÃm dÙt. Ÿ Ç¢ng trܧc, tôi nhìn thÃy cÀu TrÜ©ng TiŠn, vài cÀu s¡t cong queo treo lÖ lºng nhÜ m¶t con quái vÆt hoen rÌ s¡p rÖi xuÓng nܧc.

RÒi Ƕt nhiên tôi nghe máy truyŠn tin cûa Ba vang lên ti‰ng hÒn ma cûa nh»ng ngÜ©i lính g†i nhau, ti‰ng rên Ü º cûa ba má hòa v§i ti‰ng ‰ch nhái bên kia b© Çáp låi. H† Çang cùng nhau ca l©i giã biŒt thÆt tình tÙ nhÜng cÛng thÆt buÒn.

Ba thÜÖng yêu,

Ba bi‰t gì không? Con k‹ cho tøi bån trong l§p vŠ chuy‰n Çi trên sông HÜÖng, và cä b†n ÇŠu ganh tœ v§i con. Con k‹ cho chúng nghe m¶t câu chuyŒn khác vŠ anh ngÜ phû và nàng công chúa, nhÜng lÀn này công chúa không ch‰t. Con cho công chúa uÓng b¶t sØng tê giác pha v§i sinh tÓ Geritol One-a-day tr¶n v§i liŠu penicillin c¿c månh nên nàng thoát ch‰t.

CuÓi hè khi ve sÀu ch‰t Çi rÒi xác chúng tØ nh»ng cây phÜ®ng vï rÖi xuÓng, gió nhË th°i lên mang theo mùi nܧc bi‹n, mùi rong khô thì ngÜ©i ngÜ phû trª vŠ. Nghe tin công chúa lâm bŒnh, anh ta ljn thæm. Anh ÇËp trai, nܧc da ngæm Çen, còn công chúa thì xinh ÇËp nhÜng hÖi xanh xao. Ti‰ng hát cûa ngÜ©i ngÜ phû Çã ch»a lành bŒnh cho công chúa, và làm t¡t ngay nh»ng cÖn gió chܧng.

Ba bi‰t gì n»a không? H† làm Çám cܧi ngay trên sông, trên m¶t chi‰c long thuyŠn, gi»a ti‰ng pháo Çì Çùng và mùi hÜÖng trÀm thÖm ngát. Có nhåc công Çánh Çàn thÆp løc, có vÛ công nhäy múa cùng v§i ng¿ lâm quân. Toàn kinh Çô ljn xem. Dân chúng ném hoa lài xuÓng sông, thanh niên nam n» thä diŠu phÃt ph§i. TrÈ con ca hát.

Công chúa và anh ngÜ phû sÓng bên cånh giòng sông trong m¶t túp lŠu tranh, vÜ©n trÒng nhiŠu xoài, con cái Çông Çäo. Ch£ng có chuyŒn gì nguy hi‹m xäy ra cho h†, không rÜ®u Johnny Walker, không có bom tØ B-52 rÖi xuÓng, xách tay không có súng løc, không có xác ngÜ©i trôi sông, không có hÒn ma søc såo tìm ki‰m ngÜ©i thân, không có hÀm trú bom, không có lính mang M-16, không có n‡i buÒn.

ChuyŒn có thÆt ÇÃy Ba, tÃt cä ÇŠu có thÆt. Trong chuyŒn cûa con, Ç©i sÓng lúc nào cÛng thoäi mái, dÍ dàng nhÜ cách sÓng cûa ngÜ©i Nam, Çúng vÆy thÜa Ba. Công chúa ch£ng bao gi© Çau Óm hay tÙc giÆn, và anh ngÜ phû không bao gi© l§n ti‰ng v§i nàng hay phäi bÕ Çi xa Çánh cá. Vào nh»ng Çêm hè nóng n¿c, lúc m¥t tr©i chiŠu phû lên vån vÆt m¶t màu vàng r¿c lºa nhÜ màu lºa bom Napalm, công chúa và bÀy con ngÒi Çong ÇÜa trên võng, tay phe phÄy chi‰c quåt ÇÒi mÒi bên cånh m¶t khay ÇÀy ¡p Coca Cola v§i thÆt nhiŠu nܧc Çá. H† kiên nhÅn ch© Ç®i ngÜ©i ngÜ phû trª vŠ. Trong truyŒn cûa con, h† ÇŠu bi‰t rõ, bi‰t ch¡c ch¡n, là ngÜ©i ngÜ phû bao gi© cÛng trª låi v§i gia Çình.