MT TRI, MT VC
CI H GIA K GIU,
NGОI NGHO CNG NGY CNG SU RNG

DNG NH tng hp
Hn mt na s dn trn th gii ny (khong 3 t ngܩi) ch c mt thu nhp dܧi 2 -la mt ngy.

Nܧc mnh, dn giu! Nhn vo cc nܧc k ngh ang pht trin rm r trn th gii, chng ta c cm tܪng l ngܩi dn ti cc nܧc NJu sung sܧng, hnh phc, hay t nht ǩi sng vt cht ca h cng ܮc bo m. Nhng tht ra, ch l mt o tܪng. Trong tun ny, mt bn tܩng trnh v s pht trin ca nhn loi do LHQ (Lin Hip Quc) nghin cu v son tho cho thy khong cch gia ngܩi giu v ngܩi ngho trn th gii cng ngy cng gia tng trong nhng thp nin va qua, v Hoa K cng khng trnh khi hin tܮng lp giu v lp ngho trong nܧc sng hai th gii khc bit v ci h ngn cch cng ngy cng su rng hn.

TRN THH GII

Theo ng Gustave Speth, ngܩi qun tr chng trnh Pht Trin Nhn Loi ca LHQ th mt lp ngܩi "n trn, ngi trc" trn th gii, a s c lin h cht ch vi nhau v sng cc thnh th, tp trung phn ln ti sn v quyn lc trong tay ca h, cn mt phn na nhn loi b ng ngoi cuc. Hn mt na s dn trn th gii ny (khong 3 t ngܩi) ch c mt thu nhp dܧi 2 -la mt ngy. Theo ng, "nh vy l th gii ܮc phn chia lm 2 giai cp v s cch bit chnh l nguyn nhn cho s tuyt vng, s phn n v bt mn."

Tht ra, cn c vo tng sn lܮng quc gia ca mt nܧc khng phi l mt cch o lܩng chnh xc mc sng ca ngܩi dn trong nܧc. Nu ly th d mt s nܧc nh Nht Bn, Bangladesh v Nepal, th ta s nhn thy rng gia mc thu nhp bnh qun v mc thu nhp ca 20% dn chng thuc lp ngho nht trong nܧc, s cch bit ch bng na ca khong cch ܮc ghi nhn ti Hoa K. V nu k thm cc ti sn v tin u t th s cch bit gia giu, ngho ti Hoa K li cng to ln hn na.

Tri li, ngܩi ta ghi nhn rng ti ng v ng Nam l nhng vng hin nay s pht trin kinh t ang tin mnh nht th s cch bit giu, ngho li t hn v s phn phi ca ci thu nhp trong nܧc ܮc ng NJu v cng bng hn.

Ngay t 1990, bn tܩng trnh v s pht trin nhn loi ܮc ph bin. Ngoi yu t Tng Sn Lܮng Quc Gia, tܩng trnh ny cn cn c vo nhiu yu t khc lin quan ljn ǩi sng dn chng nh tui th trung bnh (life expectancy), mc Ƕ gio dc v mc thu nhp ch thc.

Ngoi ra, bn tܩng trnh cn sp hng cc quc gia v mt pht trin qua mt s yu t khc nh vn NJ sc khe, v sinh, cch i x vi n gii v mt s kha cnh khc qua cuc sng hng ngy. Nm nay, Canada ng u s vi nhiu pht trin nht, sau ti Hoa K, Nht Bn, Ha Lan, Na-Uy; Nga ch ng th 57 trong s 174 nܧc, v Trung Quc b sp hng 108.

Nhng ǥc bit bn tܩng trnh nm 1996 li ch trng ljn s o lܩng mc pht trin quc gia, hoc ni cch khc s giu, ngho trong mt nܧc. Cc nh nghin cu ܧc lܮng "tim nng ngho kh" qua mt s yu t nh s tr em dܧi 5 tui b thiu cn, s sanh khng ܮc sn sc y t (unattended births), s tr em ܮc i hc, s ph n tht hc, ni tm li l s ngho kh v bt li ca th h ti. Vi thܧc o ny, ngܩi ta thy rng ti Nam , n v mt s nܧc ln cn, tr Srilanka, c khong 29% dn chng hin sng trong cnh ngho nn cng cc, nhng 62% sng trong iu kin tng lai bp bnh v en ti, do th h sp ti s b nh hܪng nng n.

TI HOA K v CALIFORNIA

Theo bn tܩng trnh ca Lin Hip Quc k trn, cc con s nm 1993 cho thy ti Hoa K, li tc trung bnh ca lp 20% ngܩi ngho nht trong nܧc ch t 24% mc li tc bnh qun ca c nܧc (5,814 -la so vi 24,240 -la) trong khi ti Nht Bn, t l ny 43.5% v ngay c n cng t ti 44%. Ti Hoa K, t l gia 20% ngܩi giu nht so vi 20% ngܩi c li tc thp nht l 9/1, mt s khc bit tht ng k. Nhng ti California, tiu bang m chng ta ang tr ng, tnh trng ny ra sao? Cc cuc nghin cu cho thy ci khong cch gia giu, ngho y li cng tng hn bt c tiu bang no trn t M, nht l nhng thp nin gn y. Tht ra, k t 1967, li tc ca dn chng California c gia tng (tuy khng bng cc tiu bang khc) nhng s gia tng p dng cho lp ngܩi giu v trung lu nhiu hn l lp dn ngho, khin lp ngho ny b kh khn hn th h trܧc v h mt i 25% mi lc (purchasing power) ca h. Nhn xt trn y l kt qu nghin cu ܮc bo tr bi ng William Hewlett ca cng ty Hewlett Packard ti thung lng Silicon ny. Mt l do ca s chnh lch ny l s suy thoi li California t 1989 ljn 1993. Trong nhng nm 80, s cch bit giu, ngho y cng c vi mc Ƕ tng ng vi cc ni khc trn t M, nhng k t 1990 th khong cch tng thm ng k. Theo Deborah Reed, mt nh nghin cu ti Vin Chnh Tr California th hin tܮng ny xy ra, khng phi v lp giu c thm nhiu li tc hn, m v lp ngho li xc x hn m thi. Tuy nhin, theo bo Mercury News, vng thung lng Silicon ca chng ta hay ni cch khc qun ht Santa Clara th t b nh hܪng hn. Ngay d tnh c mc Ƕ lm pht hng nm, mc thm nhp trung bnh ca ngܩi dn vng ny trong nm 1989 cao hn so vi 1979 v khong cch gia giu v ngho cng khng tng nhiu, so vi cc qun ht khc trong tiu bang hoc trong ton nܧc M.

Bn nghin cu ca Reed k ra mt s l do khin khong cch giu, ngho gia tng ti Hoa K:

1. Cc tin b k thut khin nhng ngܩi c trnh Ƕ k thut cao v lnh ngh lnh lng cao hn, trong khi cc cng nhn khng c tay ngh phi chu thit thi hn.

2. Vic mu dch quc t gia tng khin mt s vic lm khng cn k thut cao ܮc a ra ngoi quc.

3. Gia tng mc di dn khin nhiu ngܩi mi ti phi nhn cng vic c lng thp, hoc t hn na l tnh trng b "p" lng.

4. Cc nghip on qu yu khng kh nng Nj i tng lng cho cng nhn.

Ngoi ra, c mt s yu t ph khc nh ct gim cc chi ph quc phng khin cc hp ng quc phng b hy b, gim i mt s cng vic chuyn mn.

Trn y l bn tܩng trnh cn c vo cc con s ca 1993, nm m nn kinh t California cn ang tnh trng ti t. Nhng ti 1995 l lc m kinh t California hi phc th cha ai c s liu Nj bit ܮc s khc bit giu, ngho c gia tng hay gim i. Tuy nhin, nu theo di tnh trng ny t 1969 ljn 1989, ngܩi ta nhn thy my im sau y:

- Trong vng 20 nm , thu nhp trung bnh ca ngܩi dn California tng 16%.

- Cng khong thi gian ny, 1/5 s ngܩi c thu nhp cao nht c li tc gia tng 26%.

- V cng t 1969 ljn 1989, 1/5 s ngܩi c thu nhp thp nht, li tc li gim ܮc 5%.

Do , nu tnh ǰ ng nhng nm tt v xu ca nn kinh t California th qu thc l khong cch gia giu v ngho gia tng ng k.

MT VI SUY NGH V S KHC BIT GIA GIU, NGHO TI HOA K

L d nhin, khong cch gia ngܩi giu v ngܩi ngho ti Hoa K l mt thc th khng ai chi ci ܮc. V vy trong ma bu c ny, cc ng phi ǰ li cho nhau gy ra tnh trng "k giu cng giu s, ngܩi ngho cng xc x" (the rich got richer, the poor got poorer), nht l khi phe Cng Ha NJ ngh ct gim thu cho cc cng ty ln v lp trung lu. i vi dn chng, khong cch gia giu ngho cng gia tng th s bt cng trong x hi cng r rt v s bt mn cng ln hn. Nhng i vi chng ta, nhng ngܩi di dn ti t nܧc ny, chng ta ngh sao v tnh trng ? Bt mn, hn gin, t nnh ch l nhng thi Ƕ tiu cc, khng gii quyt ܮc vn NJ. Chng ta phi t mnh xy mt cy cu bc qua chic h su gia ngho kh v thnh cng, mt cy cu lm bng m hi, bng s hc hi khng ngng Nj thu thp nhng kin thc ti ho v ngh nghip, v vn ha, t trang b cho chng ta mt tay ngh vng chc Nj vn ln trong mt x hi y cnh tranh, chng ta t tin vo kh nng ca chnh mnh v cc c tnh c truyn ca dn tc v chng ta s vܮt qua ܮc ci h ngn cch giu, ngho. Hy kin nhn v c gng v ng bao gi qun rng Hoa K l t nܧc ca C Hi.

| Issue 514 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |