T bn tܩng trnh 1996 ca UNICEF:
TR NGHO M SNG
SНNG HAY KH, MC NO?

UYN LAN
Tr em M kh c vt cht ln tinh thn

Tui tr l tng lai nhn loi ch trn li ni
Gia cc quc gia k ngh ha giu c nht trn th gii hin nay, tr em Hoa K ang trong t l ngho kh cao nht, nhiu tr v thnh nin sinh con nht v ng tr sng vi gia nh ch c mt m (hoc mt cha) nht. Ni chung li, iu kin sng ca lp tr ngho kh ti x hi Hoa K ܮc bit l trong tnh trng xu nht, km xa so vi lp tr ngho hu ht cc x k ngh ha no khc trn th gii.

Bn tܩng trnh ca UNICEF ph bin hm th Ba ngy 11 thng 6 nm 1996 a ra kt qu tm tt nh trn.

y l mt s kin mi nht nhng mc Ƕ chnh xc ca n ܮc xc nhn l tng i trung thc hng u, ܮc pht gic t bn tܩng trnh hng nm ca c quan chuyn trch v tr em trn th gii ca Lin Hip Quc.

D nhin, y l s kin gy ngc nhin v ǥc bit ch ca mi ngܩi. Chng ta th i vo chi tit, tm ljn ngn ngun nguyn nhn ca vn NJ xem ra sao.

NGHO KH V KINH T TR TR hay V KHNG HONG I SNG?

T u thp nin 1990 tr li y, mi lc chng ta cng nhn thy thm nhiu ngܩi ng u nhng ng t ng o ngܩi qua li, hoc cnh nhng trung tm thng mi ln. H thܩng cm mt ming cc-tng ti t nh tc tai qun o h mc trn ngܩi, ming cc-tng thܩng ghi "Homeless, need to work for food." H c th l n ng hoc n b, v km theo mt vi a tr nhem nhuc na. H xut hin trung tm cc thnh ph dܧi qun Cam nhiu m trn Los Angeles cng nhiu hn na; c nhng con ܩng h ng ngi la lit c my khu ph lin tip.

Hin tܮng ny d hiu v kinh t tr tr v nn tht nghip tng cao. Nhng mt nm nay, kinh t Hoa K dn pht trin tr li v t l tht nghip gim chung t 9% xung cn 5.4%, s lܮng ngܩi n xin ni trn khng nhng chng c du hiu gim i m cn tng thm na. Ngܩi ta c th gii thch bng nhiu l do, trong c ba yu t chnh:

- Nhu cu phi ܮc ti hun luyn nng cao chuyn nghip, thay ǰi ngh Nj tm vic lm mi.

- Ngn khon tr cp x hi v nh b ct gim nng.

- iu kin sinh sng ca chnh c nhn v gia nh ngܩi tht nghip rt kh c c hi tr li cuc sng bnh thܩng trܧc .

Do , lp ngܩi sng khng nh x hi Hoa K cn phi ܮc ǥc bit quan tm v gii quyt bng nhng bin php ring v do nhiu n lc khc nhau ca nhiu t chc t cng quyn ljn thin nguyn, mi mong thanh tha ni.

Cho nn mc d pht xut t nguyn nhn chnh l kinh t tr tr, t l tht nghip gia tng nhng hin tܮng cng lc cng nhiu dn khng nh cn ܮc gii ta khng ch trn cn bn x hi m cn c lnh vc tm l v nhn o na.

Mt khc, chng ta cng thy ra gii ngho cc x giu c nh Hoa K khc vi gii ngho cc x hi ang m mang (developing countries), t nht hai im:

- Tiu chun sinh hot khc nhau, nn mc ngho ܮc xc nh Hoa K vn c iu kin sng cao hn hn mc ngho Vit Nam chng hn, mt quc gia ang c thu nhp u ngܩi mc thp nht th gii hin nay.

- Gia hai ǩi sng ngho v khng ngho Hoa K c mc chnh lch qu xa so vi tt c cc x hi khc, to thm nhiu kh khn v tm l v tinh thn cho lp ngho M mun vn ln Nj c mt li sng bnh thܩng chung ti x hi ny.

TR M KHN KH V U?

T hin tܮng v mt s nhn xt nu trn v lp ngho hin nay trong x hi Hoa K, chng ta bt u tm hiu vo thng k ca bn tܩng trnh UNICEF v tnh trng ngho kh ca gii tr em trn th gii ni chung v ti Hoa K ni ring, ܮc tm tt my NJ mc sau y:

1. Hoa K c nhng a tr sng sung tc giu c hn hn bt c u trn th gii. Trong khi , lp tr trung bnh sng vi li tc thp ti 17 quc gia k ngh ha khc t nht th cng sng sung sܧng hn mt phn ba s lܮng tr ang sng mc li tc thp ti Hoa K.

2. V t l tr sng dܧi mc ngho th c trung bnh 5 tr M, c trn mt a. Trong khi , 4 nܧc c i Li, Canada, i Nh Lan (Ireland), v Do Thi (Israel) t l tr ngho trn 10%. V dܧi 5% tr sng trong cnh ngho ti cc quc gia nh o, B, an Mch, Phn Lan, Lc Xm Bo, Na-Uy, Thy in v Thy S.

3. Nu khng c tr cp ca chnh ph th Hoa K v Php quc c ljn 25% tr ngho kh. Nu v nh tr cp x hi rng ri, tr Php gim mc ngho kh cn c 6.5% thi nhng v tr cp x hi yu hn, tr M vn mc ngho ti 21%. Mt khc, tnh trng gia nh x hi M cn t hi hn na i vi tr con ni chung. Bn tܩng trnh ca UNICEF nm nay cho my thng k nh sau:

- Cng lc tr M cng sng trong gia nh ch c m (hoc cha) lm ch nhiu hn bt c trong x Ty Phng no khc. T nm 1980 ljn nay, tr sinh Hoa K da trng c ljn na tng s sng mt thi gian no trong hn tui thiu nin gia nh ch c mt mnh m cng ng, cn tr da en th c 5 a ht 4 phi sng gia nh ch m (hay cha) lm ch. Trong khi , tnh trng ny ca tr ch xy ra t l 4.4% ti i Li v 8.1% ti B m thi.

- S lܮng tr sng trong gia nh ch c m nhiu gp nm ln s lܮng tr sng dܧi mc ngho n nh ti x hi Hoa K.

Theo nhn nh ca UNICEF, tnh trng gia nh xem ra cng c nh hܪng ljn tnh trng ngho kh. Bn tܩng trnh vit: "Mc d nhiu tr sng sܧng v ܮc chm sc trong cc gia nh mt m (hay mt cha) lm ch hn l trong gia nh ngho, nhng tnh trng ly thn ly d chng t c lin quan ljn vic hc hnh b bi hn trܩng ca tr em, ljn t l gia tng lp thiu nin n c bu sm, ljn t l phm php tng cao v ljn bnh tm thn ca c m v con tr thm xu i."

Nh vy, bn tܩng trnh UNICEF kt lun rng Hoa K ang tht bi trong phng thc gip cho lp tr ngho kh ca x hi h. Bi v trn cn bn, h quay lng li vi chng. l mt thi Ƕ ǥc bit thiu trch nhim, nht l thi Ƕ li ca mt x s giu c bc nht th gii hin nay l Hoa K.

LI NI CHA N NHP VI VIC LM

Ngoi ra, bn tܩng trnh ca UNICEF nm nay cn cho bit mt s thng k quan trng khc. Chng hn:

1. Trong cc quc gia k ngh ha giu c, Hoa K hin c t l tr sinh con cao nht, hn hn cc x khc: 64 trn 1000 tr, trong khi t l ti Nht l 4/1000 v i Li l 9/1000.

2. Trn ton th gii, tnh trng thiu dinh dܫng tng cao ljn mc nguy hi t nht 9 quc gia: Jamaica, Bolivia, Lo, Kenya, Senegal, Zimbabue, Ethiopia, Lesotho v Malawi. Tnh trng thiu dinh dܫng hin lin quan ljn na tng s t vong ca tr em th gii hin nay.

t nht mt na tng s tr cc x thuc vng Nam hin ang thiu n, mc d mi y vng ny c du hiu chng t kh nng c th t tc ܮc v lng thc thc phm.

3. Trong tng s 12 triu tr cht hng nm, c ljn 8 triu tr cht v khng ܮc chch nga nhng trܩng hp truyn nhim thng thܩng.

4. Nhiu kh khn nh hܪng ljn s sng cn ca tr vi nm nay ang tr nn khng sao vܮt qua ܮc v thiu tr gip. Cc vin tr nhn o t th gii ca cc x k ngh ha giu c Ty phng hin mc thp nht trong vng 20 nm nay.

Lu nay, khng mt x no trn th gii m chng ngt tuyn b rng gii tr em l tng lai ca x s, ca nhn loi nn h phi quan tm ǥc bit Nj chm lo cho tr em, nhng nhng con s thng k trn cho chng ta thy thc t tr em trn th gii, c cc x ang pht trin, nht l cc quc gia tn tin giu c bc nht trn th gii hin nay, con ܩng cn qu di v gay go Nj thc hin ng nh li ca ngܩi ta tuyn b trn ca ming.

Ni mt cch khc hn, hin trng nh mt s chi tit tiu biu k khai trn y tht l qu th thm cho cng cuc u t vo gii tr ti mi quc gia v chung cho th gii loi ngܩi by gi.

| Issue 514 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |