VI D BO TI CHNH CHO I HC:
KHI U T TUI NM NI
NGUYN XUN NAM 
Khi džc bi vit trܧc, chng ta c th hi rng mnh mt cht khi nhn thy nhng con s chi ph i hc tng vt trong thp nin va qua v lo s cho tng lai nu chng ta hay con em ca chng ta ra trܩng nhng khng c vic lm v li b n i hc nhiu qu.
Trܧc tnh trng nh th, chng ta mun hnh dung tht c th chi ph ti chnh i hc trong tng lai cho chng ta hay cho con em chng ta. S hnh dung ny ht sc cn thit v n gip cho chng ta nhn r hn nhng con s c th phi cn ljn trong tng lai.
Trong phn dܧi y, chng ti a ra ba bn tnh ton trn cn bn mt s nhng gi nh. Nhng bn ny ܮc trch t cun Paying for Your Childs College Education ca Marguerite Smith Nj qu v tham kho.
Gi nh th nht l mc lm pht hc ph tip tc gia tng mc 6.5%. Mc gi nh ny c c s rt thc t v nh trong bi trܧc, qu v thy rng trong 10 nm qua, mc lm pht hc ph vo mc 6.99%. So vi thc t mc lm pht trong 10 nm qua, t nm 1984, mc lm pht hc ph gi nh 6.5% cn c th ܮc xem l mc gi nh kh khim tn.
Gi nh th hai l mc tin li u t t tin tit kim ca chng ta sau khi tr thu l 7%. y cng l mc li u t cng kh khim tn so vi thc t tin li u t trong 10 nm qua.
Hai gi nh nu trn l hon ton c th xy ra trong ǩi sng thc t ca th trܩng ti chnh v u t.
C ba bng d bo ti chnh i hc dܧi y NJu bt u vo nm 1996 v nhng gi nh ni trn ܮc p dng t nm ny. Ba bng d bo ti chnh ny s NJ cp ljn nm 2016. Nu chng ta c con em mi hai tui v d nh vo i hc vo lc 18 tui, cc bng d bo ti chnh ni trn v chi ph i hc l c th tham kho ܮc.
Mi bng d bo NJu c 8 ct theo th t nh sau:
- Ct 1: D bo nm u tin vo i hc.
- Ct 2: D bo chi ph i hc nm u tin.
- Ct 3: D bo chi ph i hc nm th hai.
- Ct 4: D bo chi ph i hc nm th ba.
- Ct 5: D bo chi ph i hc nm th t.
- Ct 6: D bo tng chi ph i hc trong bn nm.
- Ct 7: D bo tng s tin u t vo hm nay.
- Ct 8: Чc on s tin tit kim Nj u t hng thng.
| D BO MT: HC SINH L THОNG TR NHN CA TIU BANG HC TRОNG I HC CA TIU BANG |
 |
| D BO HAI: CHI PH HC TRОNG I HC DANH TING CA HOA K |
 |
| D BO BA: CHI PH HC TRОNG T VO LOI TRUNG BNH |
 |
C ba bng d bo NJu c mt quy lut chung l nu chng ta chun b ti chnh cho con em vo i hc cng sm cng tt, cng ǫ tn km hn. Trong tc phm From Cradle to College (T Chic Ni Cho n i Hc), tc gi khuyn chng ta nn c nhng u t cho chi ph i hc cho con em ngay t lc con em ang giai on nm ni.
Trong x s Hoa K, ni hot Ƕng u t ti chnh vo loi hng u th gii, li khuyn trn hon ton khng vin vng t no, m tri li rt thc t v hu ch. V d, nu chng ta c con nh mi hai tui vo nm nay (1996) v d tnh rng sau ny chu ln ln s vo cc trܩng nh Harvard hay Yale chng hn vo tui 18, chng ta c th p dng bng d bo hai. Vi mc lm pht gi nh nh trn, chi ph hc nm th nht l 113,100 M kim, chi ph hc nm th hai l 121,000 M kim, chi ph hc nm th ba l 129,500 M kim v chi ph hc nm th t l 138,600 M kim. Tng s tin Nj hc trong bn nm, Nj ly bng c nhn, ln ti 502,200 M kim -trn na triu M kim. Nu chng ta khng c s u t t hm nay, tht kh th no chng ta c tin lo cho chu vo i hc sau ny. Cho d phn ng gp ca gia nh ch c 30% v chu s mܮn n, xin grants i lm Nj lo phn cn li i chng na, con s ng gp t gia nh cng s ln ljn 150,000 M kim -mt con s cng khng phi nh v lo ܮc cng khng phi l chuyn d dng g.
Nu chng ta may mn trng s loto, chng ta ch cn b mt ln vo ngy hm nay s tin 109,269 M kim (theo gi nh tin li ni trn), s tin ny s sinh li Nj chi tr cho tng s tin hn na triu ni trn vo lc chu ln 18. V nu chng ta khng c may mn trng s loto nh ni trn, chng ta nh phi tit kim v u t tng thng cho chu vi mc u t l 780 M kim mi thng (cng theo gi nh tin li ni trn). Nh th, s tin ng hng thng ny cng l mt gnh nng tng thng cho chng ta, nhng mi thng gp mt t gi, gi sanh ra gi v 16 nm sau chng ta c mt "cn bo" ln, mt mn tin ln Nj trang tri cho con em vo i hc lng danh trn th gii.
Trong vic u t ti chnh cho tin hc ca con em hay cho tui gi cng vy, s khi u sm chng no, chng ta cng c li chng .
V cng l l do m cc chuyn gia u t ti chnh Hoa K khuyn chng ta nn lo tin hc cho con t lc mi lt lng m ra ǩi, t tui cn nm ni.