HOA K 1996:
IU QUAN TRNG NHT LI L
NHNG CHUYN CHA XY RA

NGUYN NINH HA

B an Bin Tp phn cng ti vit v s kin v con ngܩi ni bt nht ca Hoa K v th gii trong nm 1996. Anh em giao cho ti mt chng bo ca Hoa K v th gii c bi vit v NJ ti ny Nj ti tham kho. Ti b vi ngy ra džc ngu nghin nhng bi v y Nj tm xem h vit g v mnh nn vit nhng g.

Trong nhng bi džc, ti thy mnh ǥc bit thch th vi bi (th tht, ch hai trang u) ca Roger Rosenblatt trn tp ch TIME dܧi ta NJ: "The Year in Review: TO BE OR NOT TO BE... WHATEVER" v xin NJ cp li trong phn dܧi y.

Trong v kch ni ting Hamlet ca kch tc gia ngܩi Anh v i vo th k 16 c mt cu ni ting nh sau:

"To be or not to be
That is a question."

Roger Rosenblett dng cu u, ci bin cht t, Nj thnh ta bi bo ny.

Trong bi vit ny, tc gi c mt cu tht hp dn, y sc khm ph l: "The year 1996 was mainly notable for what it did not happen." Xin tm dch: "Nm 1996 ch yu ni bt bi nhng iu cha xy ra." S khm ph, ci hay l ch tc gi cho rng nhng chuyn cha xy ra li l nhng chuyn ng ch nht.

Ngܩi M vit ci g cng thܩng mang s kin, kin phng vn, con s thng k... ra m chng minh, m "back up" cho c l, theo kiu ni c sch mch c chng, ch khng ni cn ra... m khng chng minh g c. Tt nhin, nhng chuyn m Roger Rosenblatt chng minh cng khng l g m chnh l nhng g chng ta NJu bit c. Th nhng ng gom nhng chuyn sau y Nj ni rng "nm 1996 ch yu ni bt l nhng chuyn cha xy ra." y l mt ci nhn kh l. Trong th gii, thng thܩng khi tng kt mt nm, ngܩi ta thܩng chn nhng chuyn xy ra Nj lm nhng s kin ni bt, khng ai i chn nhng chuyn cha xy ra l nhng chuyn ni bt c.

Do vy, ci nhn v cch ǥt vn NJ ca Roger Rosenblatt ܮc xem l kh l. Khen mt bi vit chnh trong ch NJ ca mt tp ch ni ting v c uy tn nh tp ch TIME, khen mt cy bt chnh ca mt t bo nh TIME l chuyn "khen ph m tt o" th ti ngh rng bi vit ca Roger c ci nhn khc l hn nhng bi vit tng kt nm 1996 ca nhng k gi uy tn khc ca nhng t bo hay tp ch c ting khc.

Chuyn u tin l cuc cch mng ca ng Cng Ha khng xy ra. Chng ta bit rng ng Cng Ha n lc "lm cch mng" qua "Contract With America" do Bob Dole -lc y l Ch Tch Thܮng Vin- v Newt Gingrich -lc y cng l Ch Tch H Vin- ch xܧng. Th nhng, cui cng "Contract with America" tht bi, ko theo hu qu l Bob Dole tht bi trܧc Bill Clinton trong cuc chy ua vo ta Bch c, v Newt Gingrich th "vt v" mi ǡc c trong cuc chy ua vo H Vin, v gn y cng "vt v" hn Nj gi "gh" Ch Tch H Vin v cc vn NJ o c, v thu... iu quan trng hn l trong nhiu cuc thm d kin khc nhau ca cc hng thng tn v bo ch khc nhau, uy tn ca Gingrich xung tht thp so vi Clinton. Trong mt chng mc no m ni rng nm 1996 l nm tht bi ca "cuc cch mng" ca ng Cng Ha, nht l qua "Contract with America."

S tht bi ny cn dy da sang nhng nm ti y v cho d Newt Gingrich vn gi chc Ch Tch Thܮng Vin Hoa K, nhng "con h" Gingrich tht kh th no gi ܮc phong Ƕ hng dng nh ngy no.

Chuyn k ljn l chuyn v x cng an Whitewater sau nhng nm thng iu tra ko di v y tn km cng khng "h" ni Bill Clinton, khng nh bt ܮc Bill Clinton ra khi gh tng thng. Thot u, nhiu ngܩi cho rng Whitewater ri cng lm cho Bill Clinton thn bi danh lit nh v Water Gate tng lm cho Richard Nixon thn bi danh lit nh ngy no. Th nhng, nm 1996 cho thy rng, Whitewater khng mang li hu qu nh Water Gate.

ng Bill Clinton cn c ci hay na l ng vܮt qua lun chuyn gy qu tranh c bt hp php ca ng Dn Ch lin quan ljn nhng ngun tin t nhng nܧc chu. Bo San Jose Mercury News cho rng nhng chuyn x cng an ca ng Clinton ln nh tri ni v nhng chuyn x cng an ca Newt Gingrich nh nh ht ct, th nhng tri ni th vn vng nh bn thch, trong lc th ht ct sut na l bay mt lun. Nh th mi thy rng -kp ca Bill Clinton "gii quyt" chuyn kh khn, chuyn "x cng an" c v "ngh" hn -kp ca Newt Gingrich.

Chuyn na l cu Tܧng Colin Powell khng ra tranh c tng thng v cng khng ng c ph tng thng cng lin danh vi Bob Dole. Nhng thm d kin trܧc y cho thy rng tܧng Colin Powell l mt ngܩi c uy tn, v tuy l mt ngܩi M da en, nhng ܮc dn M (k c M trng) knh n. Bo ch tng a tin ngay c tng thng Bill Clinton cng mun mi Colin Powell tham gia vo ni cc, hay ng Cng Ha cng mun mi Colin Powell ra tranh c hoc l tng thng hay ph tng thng, th nhng v tܧng lnh ni ting gc Phi Chu ny chn li sng ngoi vng "yn ta." Chuyn khng ra tranh c ca tܧng Colin Powell tܪng u tr nn chuyn "khng c g m " th nhng tht l bt ng khi Roger Rosenblatt li a ra tr thnh chuyn ng ni trong nm 1996.

Mt chuyn khc l nܧc M khng tham chin ti Bosnia, khng can thip vo Burundi, Liberia, Zaire hoc Sudan. Trong nm 1996, M c tnh trnh n nhng s dnh lu qun s vo cc quc gia ni trn.

Richard Jewell, mt ngܩi b tnh nghi s 1 l ngܩi ǥt bom n ti Th Vn Hi Atlanta 96, cui cng cng ܮc xc nhn l anh ta khng phi l k ti phm. Cng nh th, v bom n tung chic my bay trn ܩng bay sang Paris, chic TWA 800, cng cha xc nh ܮc nguyn nhn. Hai s kin ny cho thy ngnh iu tra ca M khng "d s" hay "thn su" nh nhiu ngܩi tܪng.

Vo gn cui nm 1996, v Texaco n ra. V ny lm phn n nhiu ngܩi M da en v n ra nhiu cuc biu tnh, nhng li ku gi ty chay hng Texaco v cho rng mt nh lnh o cao cp ca hng ny gi nhn vin M da en l "niggers," th nhng cui cng mi r rng ng ny khng gi nh th.

Chuyn t nhng nh th ca ngܩi da en ti min Nam Hoa K ܮc bit l khng phi vic lm ca nhng bigots c t chc nh bo ch tܩng thut.

Vic tn cng bt gi nhng ngܩi s dng v trang ti Montana khng kt thc bng nhng v n sng bn nhau.

Tay v s quyn Anh hng nng vi nhng trn nh knock-out i phng lng danh, Mike Tyson, khng thng ni Evander Hollyfield m tri li cn b Hollyfield nh cho ti t. Cng trong lnh vc th thao, Ƕi Chicago Bulls khng Nj mt chc v ch gii NBA v Ƕi New York Yankees cng khng... khng... thng gii World Series.

V lnh vc vn hc ngh thut, trong nm 1996 cng khng c nhng phim "v i," khng c nhng v kch hay, khng c c nhng chng trnh truyn hnh ni bt... ca nm.

V cn rt nhiu chuyn khng xy ra nh th trong nm qua, nm 1996. V bng nhng chuyn khng xy ra nh th, nm 1996 kt thc 365 ngy ca n.

Bng cch lit k hng lot chuyn khng xy ra nh th, nh bnh lun Roger Rosenblatt kt lun rng "nm 1996 ch yu ni bc bi nhng iu cha xy ra."

Trn ǩi, nhiu khi chuyn cha xy ra li ni ting hn nhng chuyn xy ra, bi nu Richard Jewell l k ǥt bom, my bay TWA 800 b nhm khng b ph hoi, Mike Tyson h Evander Hollyfield... th li tr thnh chuyn t c g Nj m ni.

| Issue 601 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |