T MT TT, XU CA
CHOLESTEROL
N CHNG NGA BO THAI

VIT Y

Trong vng mt thng qua nhng khm ph ca khoa hc hin i lin quan ljn sc khe, cho c nhn loi nhn thy r rng khoa hc v ang thc s phc v con ngܩi v cuc sng ngܩi, trong tin trnh hon thin ha ca n.

u tin l mt lot gm bn bi vit c tn chung "The Brain: A work in progress" ng trang nht bo L.A. Times vo gia thng 10.96 va qua. Lot bi ny din t qu trnh i tm cc phng thc hu hiu Nj nga v cha bnh cho con ngܩi. Nh vo kin thc v my mc tn tin h tr, mi lc mt nhiu, cc khoa hc gia n lc tm hiu ܮc mt cch c th mi tng quan tinh t gia b no v thc ca con ngܩi. y l mt cng trnh khm ph tng hp ca nhiu ton chuyn gia khc nhau, t nhng chuyn gia v thn kinh v no b, nhng nh gii phu no b v thn kinh, nhng tm l gia v nh tm thn hc ljn cc trit gia c tm vc quc t. Tt c ang t ljn mt ci ܮc gi l "b mt nht (t xa ljn nay) v thc (ca con ngܩi)" nh nh sinh no l thuyt (theoretical neurobiologist) Christoff Koch ca i hc Caltech nhn nh, hay l "ci m chng ta ang t ti l k c qu kh v tng lai ca chng ta ha nhp li Nj t Ƕng to thnh ci m chng ta c th din t ܮc bng ngn ng: con ngܩi thc s v ton vn mt khi," nh Antonio Damatio, chuyn gia v no b, v tri gic v thi Ƕ c ch con ngܩi ti i hc Iowa, tuyn b.

Tuy nhin ni g th ni, nhng khm ph mi nht ny vn cn ang dng theo chiu hܧng t vt cht ljn tinh thn, nh tin trnh t tinh thn tin sang vt cht (cng ang dang d) ca khoa nghin cu v sc khe ca nhn loi ngy nay. Cho nn chng ta khng c tham vng phn tch su vo cng trnh ny, y.

Bi ny ch NJ cp ti my khm ph mi nht ca khoa hc v sc khe nhm phc v li ch cho tr s sinh khi cn l bo thai trong bng m, nh mt bng chng c th biu dng n lc ca con ngܩi ngy nay trong mc ch phc v sc khe v hnh phc.

TC DNG TT v XU CA CHOLESTEROL

Cholesterol l mt cht c tnh sinh ha (biochem), cng thc l C27H45OH, hin din trong cc cht bo hay du, mt, mu v t bo no hay thn kinh ca cc loi Ƕng vt ( y l con ngܩi). Lu nay khoa hc v sc khe tm thy rng cholesterol c th l nguyn nhn gy ra bnh tim lp ngܩi trܪng thnh.

Mi y, nhm chuyn gia thuc trung tm y khoa i hc Texas Southwestern medical center Dallas nhn thy rng khi cholesterol qu nhiu th c th con ngܩi t pht sinh ra cht oxysterol Nj iu ha li. Do , nhm chuyn gia ny ngh l c th dng oxysterol Nj lm cho cholesterol gim mc sn sinh trong c th con ngܩi. Phng cch ny ܮc trnh by trong mt bi vit ng tp ch "Nature" s pht hnh cui thng 10.1996.

Ngܮc li, trong mt bi khc tp ch "Science" ca Hip Hi M v Buc tin ca Khoa hc (American Association for the Advancement of Science) s ra vo tun l cui cng ca thng 10.96, nhm chuyn gia ca phn khoa Y i hc Johns Hopkins Baltimore li xc nhn rng "Cholesterol c mt vai tr quan trng tuyt i trong qu trnh to thnh cc t bo, cc b phn c th ca bo thai, giai on sm nht ca s pht trin s sng" con ngܩi.

i su vo khm ph ca cuc nghin cu ny, bc s Philip A. Beachy, mt nghin cu gia thuc nhm trn, cho bit rng tc dng ca cholesterol trong qu trnh hnh thnh bo thai xy ra rt sm, thܩng t nhiu tun l, trܧc khi ph n nhn bit ܮc mnh c thai v c th t n to nn cht cholesterol cn thit cho s pht trin ca n m khng cn ljn mt ch Ƕ n ung no tr gip cho s hnh thnh bo thai c. Tuy nhin, cuc nghin cu cng nhn ra qu trnh hot Ƕng ca mt th dܫng cht (protein) khi u ng vai tr gim st s kin to nn mt c th mi ca con ngܩi l ci bo thai, nhm dܫng cht khi u cu to nhng t bo Nj hnh thnh tay, chn, xng sng v cc cu trc c th khc ca bo thai.

Bc s Beachy cn cho bit rng khm ph mi ny mc d khng nhm ch ch p dng thng vo y khoa, nhng cn em li mt gii thch cn bn cho mt bin chng c tn chuyn mn l "Smith-"Lemli-Opit2 syndrome" mt th bnh ri lon ngn kh nng cu to cholesterol ca c th v c th gy nhng sai lm nghim trng trong vic sinh n. Bin chng ny hin ang gy nguy hi cho tr s sinh ti Hoa K vi mt t l l 1/9,000.

Trn y l my khm ph mi nht v mt tc dng xu ca cholesterol. Nh ngܩi ln mc tp trung cao cholesterol trong mu c nguy hi nh ngn tr hoc lm tc huyt qun i vi nhng ai n ung b dܫng qu gii hn cn thit ca mc hot Ƕng bnh thܩng hng ngy ca c th.

CHNG NGA BO THAI, SAO KHNG?

Hin nay ti Hoa K, thnh thong vn xy ra hin tܮng ph n b nhim trng, nhng v l l hoc bt cn nn tnh trng nhim trng khng ܮc chm sc v cha dt, nu chng may ngay lc , ph n ny li c thai th chc chn hin tܮng nhim trng ny gy tn hi nhiu t cho bo thai trܧc khi bo thai ܮc sinh ra ǩi.

Nhng trܩng hp nh trn, trܧc y ngܩi ta c ǰ ti cho di truyn hay tt bm sinh. By gi vi khoa hc tn tinhin nay, y khoa khng nh a s cc trܩng hp NJu do bo thai ly v chu hu qu ca m b nhim trng, nhiu khi trm trng ljn Ƕ bo thai cht trܧc khi ra ǩi hoc kh, hoc mang tt bnh sut ǩi. y l khc mc m khoa hc v sc khe ngy nay ht sc ch tm nghin cu Nj tm ra gii p.

Mi y, trong hi ngh thܩng nin lin khoa ca ngnh chuyn gia chng siu trng v ha hc tr liu (Interscience Conference on Antimicrobial Agents and Chemotherapy), cc chuyn gia ܮc gi rng nu thai ph vn thܩng n ung mt lܮng thc phm cho m ln con (cho ph n Nj nui c th h v ng thi nui c bo thai ang pht trin trong bng h na) th mt ngy no sp ti y h (tc thai ph) cng c th ܮc chng nga mt lc c cho h v cho ci phi (tc ci mm thai cha tܮng hnh) ca h na ch.

Ci gi ny rt hp l bi v lu nay vic chch nga cc thai ph ܮc nghim chnh thc hnh trong x hi M c kt qu tt, l nhng tr s sinh M nga ܮc trong thi gian ngn khi mi sinh ra, i vi cc loi bnh thi kh nh u ma, t lit, ban v nhiu bnh khc na, trܧc khi tr s sinh ܮc trc tip chch nga ln u trong ǩi. Do , hng ngn tr s sinh gim hin tܮng b nhim trng ljn Ƕ c th b cht non trong vi tun l u tin ܮc sinh ra ǩi.

Cho nn, trong hi ngh nu trn, bc s Carol Baker ca trܩng y Baylor ti Houston cng nhm nghin cu ca b by t mt hy vng rng mt ngy rt gn gii thai ph Hoa K s ܮc chch nga ǥc bit Nj bo v phi thai ca h. V nh vy th nhng trܩng hp nguy him khi sanh v t l tr s sanh cht non s gim thiu ljn ti a.

CC NHIM TRNG NO CN NGUY HIM CHO TR S SINH?

Cng trong hi ngh ny, gii chuyn gia nu bt ln ba loi nhim trng nguy him nht cn ܮc chng nga bo thai trc khi sanh. l loi nhim trng vi khun gi l nhm B strep, loi siu vi trng nguyn sinh t bo gi l cytomegalovirus v loi vi khun nhim vo ܩng h hp. Ba loi nhim trng ny ǥc bit ch to rt nh hu qu ngܩi ln nhng li ht sc d hi cho tr s sinh v tr nh.

Chng hn loi cytomegalovirus ǥc bit khi b nhim rt hi cho h thng thn kinh v no b ca Ƕ 4 ngn tr s sinh hng nm Hoa K, v hu qu tai hi nht l ph hng h thng thnh gic ca tr.

Cng vy, con s nhim loi siu vi trng nhm B strep c Ƕ 10 ngn tr M mi nm v gy nn s t vong tr s sinh cao nht trong cc loi nhim trng, v cc chng au c m (muscular dystrophy) hay chng xut huyt (mu mt kh nng ng ǥc hay ngng chy ra, hemophilia).

Tuy nhin, theo nghin cu ca bc s William Britt ti i hc Alabama Birmingham, t 15% ljn 75% ph n ln u tin b nhim loi siu trng Cytomegalovirus th khi mang thai s truyn loi siu trng ny sang thai nhi. Nhng nu ph n no b nhim trng trܧc v kp thi t Ƕng c khng th trong c th h ri th s truyn nhim sang con khi mang thai cng gim nguy him i nhiu v truyn c siu vi b nhim ln khng th sang con h lun.

Th nghim ca bc s Carol Baker v nhim trng nhm B strep cng c kt qu tng t.

Mt khc, cng tc chng nga si un vn hay phong n gnh (tetanus) lu nay Hoa K khin chng ny hu nh khng cn thy xy ra lp tr nh M na, v hu ht m chng ܮc chng nga chng chng ny t hi cn nh ri.

TRNG THI THNG BNG V IU HA CA TH CHT

Tm li:

- Cholesterol trܧc y ܮc xem nh c tc dng xu v to nn nghn mch mu, gy nn bnh tim cho ngܩi ln, by gi khoa hc cho thy thm n l cht tc dng cn bn trong qu trnh hnh thnh c th thai nhi v n do t c th con ngܩi m c v nu n nhiu qu th c th li sinh ra cht oxysterol Nj iu ha li.

- Vic chng nga cc bnh thi kh cho tr nh bao gi cng cn thit: va ngn nga bnh, va to ra khng th bo v c th ngܩi chng li cc th khun trng b nhim, li va truyn tnh min nhim sang th h sau. n nay khoa hc cn tm cch chng nga c thai nhi na.

T nhng nhn bit mi nht ca khoa hc v sc khe nu trn, chng ta thy rng th cht chng ta cn gi ܮc mc thng bng v iu ha, thng bng v iu ha t vt cht ljn tinh thn, cm xc - t tܪng, tnh cm - ch, t thc phm n ung v ht khng kh ljn hot Ƕng ca c th, tiu ha v th thn kh ra, t hi gt li ch ln loi thi tn hi, b phm khuyt m tn hu d... Hn na, thng bng v iu ha lun lun ܮc cm nhn Nj iu chnh ty tng lc, ty tng ni chn khc nhau. Nu lun lun m bo ܮc mc thng bng v iu ha nh trn, th cht ta s lc no cng n nh trong sinh hot c. n nh l trng thi tiu chun ca th cht con ngܩi m mc ch ca khoa hc v sc khe, d theo chiu hܧng cn bn t vt cht hay t tinh thn, NJu mun t ti c.

| Issue 603 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |