Yu & HN NHN

UYN LAN

Tui tr ngy nay, trong cc x hi tin tin nh Hoa K, hin ang c nhiu ci quyn r lm h lc mt nhng g m tui tr ang c lm cho h khng ܮc hܪng chnh th vui ch thc ca tui tr.

C nhiu ngܩi tr hin nay cho rng nhng th nh vic hc, th thao th dc hay nhng giao tip i i trong cuc sng cng lm cho h lng ph i mt s thi gi ca tui tr.

Cng khng thiu g ngܩi tr NJu nhn thy nh ngܩi ln, nht l bc ph huynh ca h, rng bng ng hay x ke, ma ty v bo Ƕng hin nay cng ang l nhng ci c tnh cch li cun v lm cho tui tr b3h hng.

V cui cng, cng vi tr tu, c th tui tr ang thi k pht trin, ny n th vn NJ tnh dc v mi quan h nam n trong dc tnh vo lp tui t 20 tr xung hu ht khin tui tr by gi nh mt ht mi th trong cuc ǩi ca h, hay t ra l sc quyn r ca lin h tnh dc vo lp tui d xui khin tui tr t nh mt tui xanh y th mng, nh mt trong nhng cn bn kinh nghim sng ca ǩi ngܩi.

Tt c mi yu t quyn r tiu biu nu trn chng ta phi nhn chn rng rt d xy ra tui tr ngy nay, nhng r rt khng phi ch xy ra ring tui tr thi m c ni lp ngܩi trܪng thnh na.

TNH YU V TNH DC

Trong bi "Married at 19 means missing everything" ܮc ng mc kin tui tr (youth opinion) nht bo L.A. Times ra ngy Th By 4 thng 1 nm1997, c sinh vin Stacy Hope hin ang hc ti USC nm nay 20 tui, th l tm s ca c v vn NJ lp gia nh lp tui trn dܧi 20 l tui hin gi ca Stacy, qua nhng hin tܮng xy ra rt gn gi vi c, vi mt tm trng hoang mang.

Ni dung bi vit ܮc tm li trong my im sau:

- Stacy lm ph du cho m cܧi mt c bn thn t hi nh by gi 19 tui, ly chng 23 tui. V c ngh rng: "Khi ti tt nghip BS i hc th cp v chng bn c s chun b cho n a con u lng. "C t hi: "y c phi l hnh nh ca tnh yu tht s khng? Bi v trong khi ti c th mt lc hn i chi vi c bn ngܩi bn trai, th bn ti s phi chun b v n nhng ba cm ti vi ch mt ngܩi t nm ny sang nm khc, v mi mi. i vi ti, hnh nh ny khin ti rng mnh. "V c bn ca Stacy th l rng: "Anh y hon ton khc tnh ca mnh, nhng r rng mnh yu anh y."

- Stacy cn a ra hnh nh b m c: m c l mt tip vin hng khng v cha l mt tip th vin (sales representative) ly nhau khng cܧi hi, khng c nhn cܧi na v "h hin gi khng cn nh nhng g hi h NJ ngh vi nhau. "Cha m c chung sng 23 nm ri, cho nn c ngh rng "h phi lm iu g ng ǡn."

- V Stacy tm s tip: "Ti tin rng mt cp trai gi tht s yu nhau th kt hn s phi l bܧc hp l k tip. Khng c g sai tri hn nhn c. Ti ht sc tn trng vn NJ ny. Nhng khi ta 19 tui, ta bit g v yu? Ti hin 20 tui v ti khng ngh l ti nhn thc ܮc tnh yu thc s, nu tnh yu nhy chm ln giܩng nm vi ti mt m."

- Cui cng, Stacy thy r hin gi c mi ch cm nhn ܮc rng c "ng bn cnh mt ngܩi n ng, l mt ngܩi bn hn l mt ngܩi yu..." bi v, "c l ti cn qu nh tui Nj chp nhn mt kiu lin h d dng (tnh dc trai gi). Ti vn ngh rng ti tin tܪng ti s tm thy tnh yu trong ǩi ti."

c qua bn on nu trn chng ta thy t nht l: Stacy c quan nim ng ǡn v hn nhn, nhng c l Stacy cha yu, nn c xem ra c lm ln tnh yu v tnh dc, mc d, qua tm s ca c bn, Stacy gin tip bit ܮc rng ngܩi ta yu ngܩi khc khng phi v ngܩi ging kiu ngh hay kiu sng ca mnh. Do , khng c g ngc nhin c khi x hi M by gi ang n lc y mnh phong tro chng li hin tܮng ܮc mnh danh l lp tui tr mang thai.

THIU N C BU L THIU O L?

Trong mt bui ni chuyn ti tr s a phng hai qun ht Orange v San Bernardino, b Gloria Feldt, ch tch ca Lin Hi K hoch ha gii cha m Hoa K (Planned Parenthood Federation of America: PPFA) vo ti Th Nm 30.1.97 va qua thc y mnh gii cha m ch Ƕng ngn nga hin tܮng c thai qu sm ca con mnh, nh mt n lc y quan nim ti vic cho s tr c thai qu sm l phi o c.

Nm nay 53 tui, Feldt lp gia nh lc 15 tui, nn ljn tui 20 b c 3 con. Bui ni chuyn din ra trong phm vi th x Irvine, b Feldt nu bt ln hin tܮng tr ngi hin nay ca x hi M l tnh dc ca tui thiu nin.

Theo thng k, hng nm Cali c ljn 70 ngn tr sinh ra do b m cn trong tui thiu n m dn c gc Nam M chim 3/4 s lܮng v 65% tng s , m tr hn cha.

T nhng con s c th nu trn, b Gloria Feldt cho bit:

- Hu ht dn M NJu ng rng s kin thiu n tr c bu l mt t nn, nhng cha h c mt thi Ƕ tch cc Nj thc s thay ǰi hin tܮng nguy him ny. Cho nn, chng ta phi tch cc bt buc ngܩi dn M phi c trch nhim v dc tnh ca h.

- Kt qu cc nghin cu cho thy r rt rng nhng cha m no ci m v thnh tht tho lun vi con h th con h s c nim tch cc Nj tr hon nhng hnh vi tnh dc (ljn tui trܪng thnh hn).

- Do , chng ta phi t ǥt mnh vo v tr tch cc Nj phi hp gia nh, hc ܩng v cc cng ng cng dy d tr v vn NJ ny. Vn NJ ny l g?

- Thiu n c bu sm l v o c?

Thc ra thiu n c bu sm, trn phng din sinh l l bnh thܩng. Bi tui trn dܧi 10 tui, tr con bt u c tinh trng (tr trai) v c kinh nguyt (tr gi) l bt u c th c bu ܮc ri nhng:

1/ Cng vn trn phng din sinh l, tr tui bt u mi ln m giao hp ri c bu sinh con th c th cha thc s hon ton pht trin v ny n Nj sn sng cho nhng hnh vi m thi.

2/ V tm tr: tui thiu nin, trai cng nh gi th tm thn v tr no cng ang pht trin, cha c hiu bit, kinh nghim v thc Nj tip nhn ǩi sng c con, c gia nh.

3/ V x hi: cng trong tui thiu nin, tr cha c mt ngh nghip no kh d mu sinh lu di cho bn thn, cng nh gia nh.

V ba iu kin nu trn, nn c bu tui thiu nin l thiu cn bn sng ca mt con ngܩi bnh thܩng trong x hi.

Sng l g? V yu l g?

Mun hܧng dn tr thiu nin hon li cc hnh vi tnh dc th trܧc ht lp ngܩi trܪng thnh, bc ph huynh phi hiu tnh yu ch thc l ci g ch.

Sau y chng ta th tm hiu hai thc mc gi cho Dr. Laura Schlesinger ng trong Life and Style, nht bo L.A Times th ba 28-1-97:

1- Ti l mt mc s 36 tui, c 12 nm sng chung vi mt ngܩi n b m ti yu thng. V ti c lng v tha, d mn v p. Chng ti c mt a con gi 9 tui rt ܮc v chng ti yu thng. N t ra mt ngܩi rt thng minh. Chng ti l mt gia nh hnh phc. Vn NJ l vi nm nay, ti khng cn cm thy v ti quyn r v tnh dc na. Ti trong thm tm yu v v ti cm thy mt mt v l do khng hng th lm tnh vi v na. Cch y 6 thng, chng ti n nm chng hai ln, v ti t ra th Ƕng v dng dng.

Ti khng c bn gi no v cng chng Nj ai. Chng ti c ni chuyn vi nhau v ti bit ti lm tn thng v ti, v s l l chn gi. Nng mun lm tnh hng m, nu ti chu, nhng ti khng c hng th.

Bn thn ti tri qua mt dc di nhng nhng on chp ni v gy ǰ: m ti by ln hn nhn, cha ti ba ln v ng b ni ngoi ca ti cng trn mt ln hn nhn c. Ti c mt cm gic v hnh no ang thc y ti, trong khi ti bit rng trch nhim v s trܪng thnh ca ti i hi ti phi tm ra mu cht tr ngi Nj gii quyt. B c th NJ ngh no a ti vo hܧng ng ܮc khng?

Cu tr li tp trung vo mt nhn xt v mt NJ ngh:

- ng c la chn tt khi hn nhn vi b v nhng c l ng cha thc s tin tܪng vo s khn ngoan sng sut ny.

- ngh ng c bnh thܩng ha cuc sng, ng cng v khai thc su thm vn NJ "hng th" ca ng. C vy, ng s c nhng tm hiu mi, trn cn bn thc t hn, v cui cng vn NJ tnh dc s bnh thܩng tr li.

2/ Bn trai v ti quyt nh sng chung. Chng ti vi thng na s ha hn v ly nhau vo ma h ti ny.

Cha m ti khng hi lng vic chng ti sng chung trܧc hn nhn. H xa lnh chng ti. Ti b tn thng, v h khng chp nhn quyt nh ca ti. Ti nay sp vo tui 30 v ti trܪng thnh ri cn g! Lm sao Nj gii ta kh khn ny?

Cu tr li tp trung vo hai cu hi: "Bn cm thy tn thng ra sao? Vy bn ngh th no v s suy ngh ca cha m bn? Hi tc l tr li, v Dr. Laura c thm mt gii thch rng cha m ngܩi hi Nj ra c ǩi t trܧc ljn nay Nj xy dng gia nh trn nhng cam kt v nhng gi tr ca h, ri by gi "bn li mun h phi chp nhn quyt nh ca bn, tc mt lc xa ht nhng g h trn trng v xy ǡp lu nay hay sao?"

Vy cho nn ngܩi ta c bo rng "sng l sng vi." Thc ra sng l ng thi sng vi mnh v sng vi ngܩi khc na. Yu cng vy, yu mnh ng thi cng phi yu ngܩi khc na.

| Issue 603 | VIET Magazine Home Page | Online Subscription |