Nguyn c Lm, 5-95.
lu lm ri ti khng c dp vit th thm bn. Mt phn v phi lo vun bi cho cng-ty WIN-VISIONS cn trong vng pht trin. Mt phn v ti ngh rng sau nhng ln chuyn tr qua in thoi, chng ta cng trao ǰi ܮc i cht tm tnh v bn bc qua loa dm ba vn NJ thi s y. Hm nay th ti thy cn phi vit l th ny, trܧc tin l gi ljn bn, sau na l gi ljn cc thn hu v cc ng hng ca chng ta ti cc vng khc trn t M, v chuyn mi xy ra vi ti qu tht l iu tht ng suy ngh, v li l mt vn NJ nhiu ngܩi khc c th , hoc ang gp phi ch chng ring g c nhn ti. l vn NJ chn la mt ng phi chnh tr thch hp cho c nhn mnh v p ng ܮc nhu cu ca cng ng chng ta trong thi gian ti y, ǥc bit l trong k bu c Tng thng M nhim k 1996-2000 sp ti.
L TH BT NG
Bn , ti mun k cho bn nghe l thng trܧc ti mi nhn ܮc th ca Thܮng-ngh-s Bob Dole mi ti tham gia vo ng Cng-ha cp trung-ng. TNS Dole l ng kim Th lnh khi a s Thܮng Vin Quc Hi Hoa-k v cng l ng c vin Tng-thng hng u ca ng Cng-ho hin nay. Mi u ti hi ngc nhin v ti vn l ngܩi hot Ƕng trong ng Dn ch t nhiu nm qua v thnh thong vn ln ting by t s bt ng -kin v mt s ܩng li v chnh sch ca ng Cng ha, nht l i vi nhng chnh sch v an-sinh x-hi, di-dn t-nn, v chnh sch ngoi giao i vi Trung-cng v Vit-nam. Nhng sau ti hiu ti sao v ti li thy hay hay nn ti a bc th cho mt s thn hu xem v nhn c hi cng h tho lun v vn NJ chn ng Nj tm hiu phn ng ca h ra sao.
CON ОNG CNG HA HAY CON ОNG DN CH?
a s cc thn hu ti c dp tip xc v tho-lun v vn NJ chn ng l nhng ngܩi ng h ng Cng-ha hoc sinh hot lu nm vi ng ny. H hng say thuyt phc ti rng y l mt c hi tt cho tng lai chnh tr ca ti sau ny. H thay phin nhau a ra tht nhiu l do ti sao ti nn chn "con ܩng Cng-ha", hu ht l nhng l do quen thuc m ti nghe i nghe li nhiu ln:
Th nht, h ni rng ng Cng-ho l ng gn gi vi cng ng chng ta nht v ng ny cng chng cng mnh m nh hu ht nhng ngܩi Vit t-nn cng sn chng ta. Trong khi ng Dn ch khng chng cng v c lp trܩng phn chin, khuynh t v l th phm trong vic lm mt min Nam Vit-nam vo tay Vit-cng 20 nm trܧc y. "T , ta c th suy ra l ng Cng-ha s gip ta ly li Vit-nam v em li T-do, Dn ch thc s cho hn 70 triu ng bo cn ang b km kp trong ch Ƕ Cng-sn h khc!". Mt trong nhng thn hu k trn pht biu tht hng hn nh vy.
V im ny, ti thy c nhiu ng nhn, nn thng thn trnh by vi h nh sau:
- C cm tnh v ng h bt c ng no l ty s thch mi c nhn. Tuy nhin, bo rng ng Cng-ha chng cng v ng Dn-ch khng chng cng th qu l mt lp lun c phn thiu st v mt nhn nh thin lch v v tnh hoc c b qua nhng d kin lch s r rt. Hn chng ta cha qun l chnh Tng thng John F. Kennedy, mt v Tng thng thuc ng Dn ch trong gia thp nin 1960 gi qun sang tham chin ti Vit-nam v lp trܩng chng cng ca ng. Ri ngܩi k v T.T Kenndy l T.T Lyndon Johnson cng vn cng quyt tip tc chnh sch ca v tin nhim trong quyt tm chng cng ti cng. Hn na, chng ta cng ng qun rng chnh Tng thng Ford ra lnh trit thoi qun Ƕi Hoa-k ra khi Vit-nam vo nm 1975 sau khi ng ln k v T.T Richard Nixon ngܩi buc phi thoi v v v Watergate! C phi c T.T Nixon ln Ford NJu thuc ng Cng-ha hay khng?
V im ny, mt bn khc ni rng Tng thng Nixon v Ford phi quyt nh rt qun khi Vit-nam v b p lc nng n ca Quc hi Hoa-k do ng Dn ch nm gi trong khi ng Dn ch b nh hܪng mnh m ca phe phn chin v cp tin ti Hoa-k. Cng bng m ni th lp lun va nu ra cng ng phn no. Qu tht Quc hi Hoa-k thi c b nh hܪng nh vy tht. Nhng c mt cu hi t thy ai nu ra l "yu t no nh hܪng ljn d lun qun chng M v phe phn chin gh gm ljn th ?". C phi l do hot Ƕng ngoi vn v chin dch tuyn truyn ca "phe bn kia" hay khng ? C phi mt phn tht bi ca chng ta trong vic vn Ƕng d lun qun chng M l do cc hot Ƕng thng tin quc ngoi ca chnh ph ta thi qu yu t v v hiu hay khng ? Nh vy th li ti ai ? "Tin trch k, hu trch nhn", c phi khng?
Tip theo, c mt bn a ra kin rng c mi ln ng Dn ch ln cm quyn l li gia tng thu kha, in hnh l T.T Jimmy Carter trong nhim k 1976-1980 v T.T Bill Clinton mi y. Thnh ra ngܩi Vit chng ta, vn a s l thnh phn i lm chuyn nghip v gii tiu thng, s b nh hܪng khng tt. Trong khi th ng Cng-ha ch trng gim thu v nng ǫ gii thng mi, thnh ra nhiu ngܩi Vit chn ng Cng-ha l hp l.
Nghe ni ti y th ti nh phi xin php ngt li anh bn ny vy. Ti hi "C ai cn nh v Tng thng no hay b ch riu v trong khi tranh c th nht mc ha vi c tri s khng tng thu, nhng sau khi ǡc c ri th thu m c tng v v khng? Ai l ngܩi ni ting vi cu tr li l "Read my lips !" khi b vn hi ti sao khng gi li ha gim thu?" C phi l Tng thng George Bush thuc ng Cng ha hay khng? Chng ta c bao gi Nj l mi khi c mt v Tng thng hay dn c thuc ng Cng-ha NJ ngh tng thu th ai l ngܩi li nht khng? Chc chn khng phi l nhng ngܩi lm lng "ba cc ba ng" nh phn ng ngܩi Vit chng ta ri ! Nhm ngܩi li nht l nhng i cng-ty bc triu v bc t c lut s c vn v c trm phng ngn k Nj trnh thu (tax shelter) v trn thu (tax dodging). Th hi c bao nhiu ngܩi Vit chng ta nm trong nhm ?
Ngoi ra, v vn l nhng ngܩi mi nh c ti Hoa-k v thuc thnh phn thiu s, chng ta nm trong nhm b k th bi ngܩi da trng. Nh bit bao n lc tranh u ca nhiu sc dn hp li, nn k th mi gim bt v s cng bnh ti thiu trong cng n vic lm, gio dc v thng mi mi ܮc lut php bo v qua cc chng trnh Affirmative Action. Vy m mi y, Thng c Pete Wilson v nhng ngܩi thuc ng Cng-ha li tch cc vn Ƕng hy b cc chng trnh ny qua Sng kin Dn Quyn California (California Civil Rights Initiative), khng ngoi mc ch lm vui lng nhng "nam c tri da trng bt mn" (angry white male voters) v phong tro i phc hi s ti thܮng ca ngܩi da trng (White Supremacy). Hnh Ƕng nh vy c th ܮc coi l nng ǫ ngܩi thiu s nh chng ta ? Chng ta c ng m khng, hay l chng ta khng can m nhn vo s tht?
Cn iu ny na, cc dn biu, ngh s thuc ng Cng-ha qua "Bn Hp ng Vi Nܧc M" (Contract With America) tuyn b s cn bng ngn sch (Budget balance) vo nm 2000 trong khi NJ ngh gim thu cho gii trung lu (middle class) v khng ct gim tin li tc an-ninh x hi (Social Security Benefits). Theo kt qu nghin cu mi nht v vn NJ hao ht ngn sch (budget deficit), th Hoa-k s tip tc hao ht bc t chng no m chnh ph v Quc hi Hoa-k ch ct gim cc tr cp an-sinh x hi (social welfare assistance) m cha dm ct gim cc li tc an-ninh-x hi. Nh vy th ly tin u ra Nj lp vo nhng thiu ht (deficits) m i cn bng ngn sch vo nm 2000, nu khng phi ch nhm a ra mt chnh sch m dn (demagogic policy) v mt li tuyn b thiu trch nhim! Cng lm th li "Read my lips" phi khng?
Bn thn, bui tham kho -kin ca ti ljn giai on ny tr thnh mt cuc tranh lun si ni ri. Nhng d kin ti a ra, tuy "trung ngn" nhng "nghch nh", thnh ra cc thn hu ca ti hi khng li. Tuy nhin, dܩng nh nhng iu ti trnh by khin h phi suy ngh. Ti thong thy dng v ng ngng trn khun mt cc thn hu ca ti. Ti nh ngng ni, nhng lng tm ti khng cho php. C mt ting vng t xa thc y ti phi tip tc by t cho r ngn ngnh. V ti tip tc..
Ti ni thm, "Cn vn NJ ny na, ti mun hi cc bn. l vn NJ di dn v t-nn. Xin cc bn ni cho ti bit l chnh sch hin ti ca ng Cng-ha c li hay c hi cho cng ng ngܩi Vit ?" S d ti hi th l v u nm 1994, khi tranh lun vi mt thn hu Cng-ha khc v d lut 187, ti c c nghe v ny lp lun rng Thng c Pete Wilson v ng Cng-ha ch chng di-dn bt hp php thi v ch c ngܩi M l b nh hܪng nng n nht ch u c nhm vo ngܩi Vit mnh. Hn na chng ta ton l di dn v t-nn hp php th u c b nh hܪng g ! Chnh th nn chng ta chng nhng khng nn chng m cn nn ng h D lut 187 na. Khi ti c tr li l phong tro bi tr di dn cng ngy cng lan rng v ܮc ng cng ha ng h mnh m. Sau khi tn cng nhng ngܩi di dn bt hp php th no h cng s "chiu c" ljn nhng ngܩi di dn hp php. Qu nhin vi thng sau , cc dn biu H-vin Cng-ha nj trnh v thng qua d lut HR.1214, cn gi l d lut Personal Responsibility Act (PRA) nhm ct b hu nh ton b cc quyn li v an-sinh x hi dnh cho ngܩi di dn hp php, trong c rt nhiu ngܩi Vit, ǥc bit l thnh phn cu t chnh tr "H.O". Nh vy, d cho khng ch thc nhm vo ngܩi Vit, nhng hnh Ƕng v chnh sch ca ng Cng-ha r rng lm hi ljn quyn li ca cng ng Vit.
THC T PH PHNG
Bn thn, cu chuyn gia ti v cc thn hu thuc ng Cng-ha ti l chm dt. Bn chc on ܮc ti quyt nh chn con ܩng no ri phi khng? Th thc vi bn, quyt nh la chn theo mt ng no l mt quyt nh khng gin d v d dng nh nhiu ngܩi tܪng nu chng ta tht s cn nhc k cng iu hn l thit. Bo co ca Vn phng Ghi danh c tri (Registrar of Voters) cho thy trong s 18, 619 ngܩi Vit ti Ht Santa Clara ghi danh bu c th c ti trn 45% gia nhp ng Cng-ha v 22% theo ng Dn-ch. T s hn gp i. i a s nhng ngܩi theo ng Cng-ha ti c dp tip xc NJu cho bit l do chnh khin h chn ng Cng-ha l v ng ny chng cng v c th gip h thc hin gic m phc quc. Ngoi ra cng c nhng l do khc nh ng Cng-ha khng tng thu, nng ǫ gii tiu thng v bnh vc ngܩi t-nn v di dn hp php. Thc t cho thy l nhng iu ng nhn hon ton. Thc t cn ph phng hn na khi chng ta phi n nhn nhng nht dao ch mng lin tip m vo lng chng ta nh o lut HR.1214, Sng-kin Dn quyn California, li tuyn b ca cu B trܪng Quc phng Robert McNamara v chin tranh Vit-nam, v chuyn ving thm Vit-nam vo thng 9-95 sp ti y ca cu Tng thng George Bush.
Cui cng, trong khi ng Dn ch tranh u cho quyn ghi danh u phiu rng ri ca mi ngܩi dn, nht l ngܩi di dn mi nhp tch Hoa-k qua o lut Motor Voters th ngay ti tiu-bang California, chnh Thng c Pete Wilson, ngܩi ang chun b tranh c Tng thng Hoa-k tm cch Nj chng i v tr hon vic thi hnh o lut .
ON KT
Bn thn, khi chn la mt thi Ƕ chnh tr thch hp cho cng ng Vit trong nhng nm ti, chng ta cn xc-nh li mt ln na mnh l ai, thuc thnh phn no, nguyn vng ca mnh l g, v quyn li ca mnh u. Cu tr li tht r rng. Phn ng chng ta l ngܩi Vit t-nn cng sn, khao kht t do dn ch. Chng ta thuc thnh phn di dn hp php ti Hoa-k v cng thuc thnh phn thiu s. Nguyn vng ca chng ta l mong c ngy mang li t do v dn ch thc s cho qu-hng chng ta. Nguyn vng chng ta cng l to dng mt cng ng thnh vܮng v c thc lc ti Hoa-k. Quyn li ca chng ta l quyn li ca nhng ngܩi c dn hp php. Chng ta c bn phn phi ng thu th chng ta cng c quyn ܮc hܪng nhng phc li do tin thu chng ta ng gp. Tht l bt cng khi nhng ngܩi di dn hp php nh chng ta vn phi tip tc ng thu m khng ܮc tip tc hܪng nhng quyn li an-sinh x hi vn ܮc dnh cho h t lu. D mun d khng, chng ta cng kh m chi b ܮc s tht l ܩng li v chnh sch ca ng Cng-ha ang i ngܮc li vi quyn li v nguyn vng ca cng ng chng ta. Do con ܩng Cng ha s khng phi l con ܩng thch hp cho chng ta trong tng lai. Con ܩng trܧc mt phi l con ܩng Dn-ch...